'Het verbaast me dat nog zo veel Ieren katholiek willen zijn'

De Magdalen laundries

Er bestaat een foto uit de negentiende eeuw, waarop een arm jong meisje met lang haar en ontbloot bovenlijf knielend staat afgebeeld. De vrome maar geile toeschouwer moest in haar Maria Magdalena herkennen, het symbool van de vrouw als walgelijke zondares, pronkend met haar lichaam. Het is een meelijwekkende foto van een verschrikt kind. Die foto hangt niet op de mooie tentoonstelling over Maria Magdalena. Tot mijn voldoening stond er wel de installatie van Patricia Cronin: een stapel schorten, een foto en een klein schilderij. The Magdalen Laundries.

Vanaf de achttiende tot ver in de tweede helft van de twintigste eeuw waren die wasserijen in Ierland het toneel van een gruwelijke mishandeling, knechting, en vernedering van jonge vrouwen. Begonnen als een heropvoedingsinstituut voor 'gevallen vrouwen', dat wil zeggen prostituees en ongehuwde moeders, werd het geleidelijk aan een gevangenis waarin zonder vorm van proces jonge vrouwen die men van losse zeden achtte tot dwangarbeid werden veroordeeld. Flirterig gedrag en een mooi snoetje waren al genoeg om ze op te sluiten, soms zelfs op verzoek van de familie. Ook geestelijk gehandicapte vrouwen werden opgesloten.

Kloosterlijk regiem

De vrouwen werden onderworpen aan een kloosterlijk regiem van zwijgen en werken in de hete, dampige wasserijen, waar ze hun ziel net zo schoon moesten zien te krijgen als de gore lakens en het smerige goed van de klanten. Ze hadden niets in te brengen. Hun baby's werden hen afgenomen. Iedere vorm van verzet werd hardhandig de kop ingedrukt. De nonnen waren experts in psychische en fysieke tortuur. Niettemin wensten ze te worden aangesproken met 'moeder'.

In iedere grote Ierse stad bevond zich een dergelijk instituut. Zo er al weerstand tegen bestond wist de ijzeren vuist van de bisschop die het zwijgen op te leggen. Met de verandering van de seksuele moraal en de toename van het aantal wasmachines raakten de Magdalen Laundries pakweg vijftig jaar geleden pas in onbruik. In 1993 werd een massagraf bij een van de instituten gevonden waarin 155 vrouwen lagen. Toen werd het schandaal openbaar.

Excuses

In 2013 bood de Ierse regering excuses aan en stelde 50 miljoen euro ter beschikking als schadevergoeding. Tot op de dag van vandaag weigeren de nonnen en de kerk schuld te bekennen en een financiële bijdrage te leveren aan het fonds. Zij houden vol dat ze een sociaal project in stand hebben gehouden waarmee zowel de vrouwen als de maatschappij een grote dienst is bewezen. De schaamteloosheid van de kerk van Rome kent zijn weerga niet. Het verbaast me dat nog zo veel Ieren katholiek willen zijn. Met alles wat we inmiddels van de misdadige praktijken van de kerk weten, verbaast het me dat er überhaupt nog katholieken zijn.