Welke consequenties hangen er aan de verstoring van onze oceanen?

Het ruimtebudget is gigantisch, maar oceanologen krijgen niet dezelfde financiële influx om onderzoek uit te voeren. Als dat wel zo zijn, zou dat geld vooral geïnvesteerd moeten worden in lange termijn observaties, stelt Groeskamp. De oceanoloog heeft berekend wat er nodig zou zijn om 25 jaar lang die observaties uit te voeren. Dat zou neerkomen op 5 miljard euro. "Toen heb ik het maar verdubbeld, want alles is altijd twee keer duurder dan je denkt. Dan kom je op 10 miljard uit en dan zou je voor 25 jaar lang heel erg goed de oceanen kunnen doormeten."

Benodigdheden

Om die observaties uit te voeren, zijn er "duizenden" verankeringen nodig, apparatuur, een drijvende vloot en schepen nodig, vertelt Groeskamp. Een gigantisch project, dus. "Maar dan heb je wel echt een hele bult gegevens waardoor je heel veel vragen die nu open staan zou kunnen beantwoorden."

Oceaancirculatie

De oceanen beïnvloeden ons dagelijks leven, legt Groeskamp uit. Zo ook het weer. Daar komen heel wat variabelen bij kijken, zoals wanneer de stroming altijd op en neer gaat in temperatuur. En daar is mogelijk een trend in te signaleren, vertelt de oceanoloog. De oceaancirculatie lijkt namelijk te vertragen. "Je moet een lang genoege tijdreeks hebben om die variaties te kunnen onderscheiden van die trend. We hebben eigenlijk veel te weinig oceaanmetingen gedaan in het verleden, dus we hebben nog niet de lengte van de tijdreeks om dat van elkaar te kunnen onderscheiden."

'Warm water heen, koud water terug'

Maar waarom is dat erg? Die oceaancirculatie zorgt ervoor dat warm water van de evenaar naar het noorden gaat, waarbij de warmte vervolgens verloren gaat in de lucht. "Dan wordt dat water relatief zwaar ten opzichte van het water om zich heen en zinkt dan naar de diepzee. Daar stroomt het als koud water weer terug. Dus warm water heen, koud water terug", vertelt Groeskamp, die dit fenomeen vergelijkt met een warmtepomp. "Dat is waarom we in Europa een relatief warm klimaat hebben."

Zoetwater

Klimaatverandering zorgt ervoor dat het water warmer wordt, wat er ook toe leidt dat de ijskappen bij Groenland smelten en er "heel veel" zoetwater vrijkomt. Bovendien veranderen regenpatronen, wat ook weer zorgt voor een influx aan zoetwater. Afkoeling kan daardoor minder effect hebben, zegt Groeskamp. "Dat wordt tegengewerkt door dat zoetwater, waardoor er dus minder water zinkt en die oceaancirculatie eigenlijk in kracht afneemt. En dus ook het warmtetransport."

'Klimaatverandering keer tien'

"De gevolgen als zoiets zou stilvallen, zijn enorm. Dan moet je echt denken aan klimaatverandering keer tien. Dan krijg je dat het in Europa tien graden koeler wordt", waarschuwt Groeskamp. Tegelijkertijd zou dat ervoor zorgen dat het ergens anders een stuk warmer wordt, omdat die warmte anders verdeeld wordt over de wereld. "Dat zal als gevolg hebben dat er op plekken waar we nu bijvoorbeeld heel veel voedsel verbouwen, dat het daar niet meer kan. Op plekken waar we nu wonen dat het niet meer kan. Er zal waarschijnlijk minder regen vallen in de Amazonegebieden."

CO2-drukverschil

Volgens het IPCC zullen we op een gegeven moment CO2 uit de lucht gaan halen om onder de klimaatopwarming van 1,5 tot 2 graden te blijven. "Dan krijg je op een gegeven moment dat er qua drukverschil meer CO2 in de oceaan zit dan dat er in de lucht zit. Dus nu hebben we een situatie waarin de oceaan CO2 opneemt, omdat er een hele hoge CO2-druk vanuit de lucht is. Die pompt dat naar beneden eigenlijk. Dan gaat het omdraaien, de oceaan is dan een soort eindeloos reservoir van koolstof", verklaart Groeskamp.

Troep opruimen

De oceaan zal dan CO2 gaan afgeven, waar het nu juist een kwart van de CO2 die wij uitstoten juist opneemt. Hoewel dat fijn is, heeft ook dat consequenties. "We betalen er wel een prijs voor. De oceaan wordt daardoor zuurder, waardoor ecosystemen verstoord worden, onze voedselvoorziening in gevaar kan komen en heel veel andere problemen veroorzaken. We moeten uiteindelijk alsnog onze troep opruimen, daar komt het wel op neer", zegt Groeskamp.

Oplossingen

Er zijn wel twee potentiële mogelijkheden om CO2 weer uit de zee op te nemen. De eerste is een zogenaamde algenboerderij op het water. "Net als bomen nemen ook algen CO2 op. En die algen kan je soms weer gebruiken om bijvoorbeeld bakstenen van te maken, waar dan weer huizen van gebouwd worden", zegt de oceanoloog.

Ook olivijn wordt genoemd als oplossing. "Dat is een gesteente wat inderdaad als het in aanraking komt met water CO2 opneemt en dan vindt er een chemische reactie plaats." Maar Groeskamp benadrukt dat de gevolgen van beide potentiële oplossingen niet bekend zijn en er vooral veel meer onderzoek gedaan moet worden.