De eerste vlucht naar Nederlands-Indië, 100 jaar geleden

Waar nu de hallen van Schiphol zwart zien door de hoeveelheid mensen, waren er honderd jaar geleden maar zo'n twintig passagiers per dag te vinden op een vliegveld. "Die werden over een grasveldje naar de hangar geleid, waar er in een hoekje een soort hokje stond", zegt Dierikx. Daarin zaten alle stationsdiensten. Degene die verantwoordelijk was voor de vliegtuigen, maar ook degene die de paspoorten moest stempelen én, niet te vergeten, die iedereen individueel moest wegen. "Want ja, het kwam allemaal heel erg nauw in die tijd", zegt Dierikx. "Zowel je eigen gewicht als wat er dan nog overbleef aan laadcapaciteit."

Waaghalzen en gehaasten

Wie er in 1924 een vlucht nam, had om de een of andere reden enorme haast en veel geld om ergens te raken, stelt Dierikx. Het kwam destijds met enige regelmaat voor dat vliegtuigen een motorstoring kregen. "Dan moest je ergens een noodlanding maken. KLM nam daarom alleen maar vliegeniers in dienst die al eens bewezen hadden een noodlanding te kunnen maken."

Sportvliegtuig

De vliegtuigen van vroeger, qua grootte te vergelijken met hedendaagse sportvliegtuigen, gaven capaciteit voor één piloot in de cockpit. Waarachter vier, vaak rieten, stoeltjes strak achter elkaar stonden. "Niet bepaald comfortabel en de mensen hadden het erg koud in de lucht", zegt de luchtvaarthistoricus. "Er bestond toen nog geen verwarming in de cabine, al kon er destijds wel een raampje open. Dat zijn we helaas kwijtgeraakt."

Nederlands-Indië

Op 1 oktober 1924 vertrok het eerste vliegtuig richting Nederlands-Indië, voor de eerste intercontinentale vlucht. Per vliegtuig zou een reis naar de bestemming een stuk sneller mogelijk moeten zijn, dan de maandtrip per stoomboot. Daarnaast was de pionier voor de zakelijke invalshoek zeer aantrekkelijk. "Wanneer je een luchtverbinding op kan zetten, zou het besturen van de kolonie aanmerkelijk sneller en efficiënter kunnen verlopen", vertelt Dierikx. Achteraf duurde die reis twee maanden, terwijl men vooraf op maximaal een maand had gerekend.

De reizigers kampten met een boel motorproblemen en strandden onderweg enige tijd in Bulgarije. "Het vliegtuig was uiteindelijk licht beschadigd, al heeft men zich er destijds goed van afgebracht." In totaal deden de reizigers er 55 dagen over om in Batavia aan te komen.

Een paar honderd kolonialen stonden zwierend met vlaggetjes klaar voor een feestelijk onthaal. "Het was een koloniale onderneming voor de witte upper-class van Batavia." Eigenlijk wilden de Nederlanders passagiersdiensten opzetten voor reizigers. Al was er in Indië geen belangstelling voor vluchten of het vliegtuig zelf. "Ze konden er moeilijk aan kaarten en brandstof komen, daar was maandenlange planning voor nodig." Uiteindelijk is het vliegtuig via boot teruggevaren naar Nederland.

De geschiedenis wijst uit dat de intercontinentale vluchten duidelijk zijn verbeterd, tegenwoordig doen we er slecht 15 uur en 25 minuten over om naar Jakarta te gaan.