Voorstellen nieuwe stikstofaanpak niet door ministerraad, kans op verlies in rechtszaak groot

Deze week begint een rechtszaak die Greenpeace heeft aangespannen omdat de overheid te weinig zou doen om de natuur te beschermen. Wiersma erkent dat het "ongetwijfeld" behulpzaam was geweest in de rechtszaal als de landsadvocaat al meer in detail had kunnen aangeven wat het kabinet van plan is.

Wiersma wilde niet zeggen waarom de ministerraad nog niet akkoord is gegaan, maar zei er niet zwaar aan te tillen. "Volgens mij is het onderdeel van mijn werk om met voorstellen te komen, het erover te hebben en waar nodig dat nog eens te hernemen en een aanvulling op te doen."

Verdeeldheid binnen coalitie

Van Soest ziet enorme verdeeldheid binnen de coalitie. "Wie je het ook vraagt, ze geven allemaal een andere lezing. Iedere coalitiepartij wil iets anders met het stikstofbeleid." Vlak voor de rechtszaak lukt het dus niet om met een doordacht plan door de ministerraad te komen. "Het feit dat Wiersma het nodig vond om voor de rechtszaak versneld met de maatregelen te komen, geeft aan dat ze juridisch niet sterk staat."

Wiersma geeft aan dat het in principe niet de bedoeling was dat ze vandaag met een plan zou komen. "Maar in verband met de rechtszaak was het makkelijk geweest als er al iets had gelegen", citeert Van Soest de landbouwminister.

Ambtenaren hebben Wiersma een paar weken geleden gewaarschuwd dat ze de zaak kunnen verliezen, omdat ze de rechter niet kan laten zien hoe ze het stikstofprobleem wél oplost. "Als de rechter het kabinet dwingt om met onmiddellijke maatregelen te komen, dan voel je meteen de pijn bij de BBB en de boeren in Nederland, die angstig zijn dat ze het mes in de veestapel zetten."

Nieuwe plannen kunnen worden meegenomen

Gedurende de rechtszaak kunnen nieuwe plannen van het kabinet nog worden meegenomen, onderstreept Van Soest. "Dinsdag is alleen de eerste zitting, er is niet meteen een uitspraak." Als tijdens het lopen van de zaak Wiersma met een onderbouwd plan komt, dan "neemt de rechter dat natuurlijk mee". Kortom, "ze verliezen niet direct de zaak, maar het wordt wel lastig."

Van de vijf miljard euro die het kabinet nog overheeft voor de agrarische sector, wil Wiersma bijna de helft besteden aan nieuwe technieken waarmee boeren hun stikstofuitstoot hopen te verminderen, lekte vorige week al uit. De minister bevestigt dat innovatie de hoofdrol speelt in haar aanpak. "Dat was zo en dat is zo."

Ook de vorige kabinetten vestigden hun hoop grotendeels op innovatie als oplossing voor het stikstofprobleem. Maar veel van deze 'schone' technieken bleken in de praktijk hun beloftes niet waar te maken en werden door de rechter afgeschoten.

Annie van de Pas, directeur van de Natuur en Milieufederaties, zegt dat het weer oppakken van de provinciale stikstofplannen een reddingsboei zou zijn voor de minister. Iedere provincie moest een eigen plan aanleveren, maar deze plannen zijn inmiddels in de ijskast gelegd. "Twaalf provincies zien geen andere oplossing dan integraal werken aan schoon water en een gezonde leefomgeving, wat erg onder druk staat. Maar het is een heel goed plan geweest, wat ook goed past bij de strategische dialoog in Brussel."

'Het raakt ons allemaal'

VVD-Tweede Kamerlid Thom van Campen neemt het op voor Wiersma. "Ook in het mestdossier heeft ze moeilijke en pijnlijke maatregelen durven nemen, om te voorkomen dat erger plaatsvindt. Ze schuwt moeilijke maatregelen richting boeren niet, maar dat moeten we nu ook qua stikstofbeleid zien."

Van Campen vindt het spijtig dat hij niet op de hoogte is of er al contouren van een plan zichtbaar zijn. "Ik ben ongeduldig, want het raakt ons allemaal. Het gaat over schoon water, een leefbaar platteland, maar ook over vergunningverlening en verdere verduurzaming. We moeten geen dag wachten. Er moet meer bij om overtuigend deze zaak te kunnen winnen."