Districtenstelsel goed idee voor regionale binding in politiek? 'Voor veel mensen wegen andere dingen meer'

Sinds 1917 hebben we in Nederland een stelsel van evenredige vertegenwoordiging. "De Kamer is een getrouwe afspiegeling van de politieke stromingen in Nederland. Een partij die 15 procent van de stemmen krijgt, krijgt ook 15 procent van de zetels", legt Van Vugt uit. "Het systeem is erop ingericht dat de binding tussen kiezers en Kamerleden via de politieke partij is. Die partij staat voor bepaalde idealen, dat is waar mensen op stemmen."

Problemen

Het voorstel van Uitermark om dat kiesstelsel te veranderen, kent volgens Van Vugt een "paar" problemen. Eén daarvan is dat burgers buiten de randstad zich beter vertegenwoordigd zouden voelen door regionale kandidaten, maar bepaalde provincies zullen meer vertegenwoordigers naar de Tweede Kamer sturen dan andere. De ene provincie wordt dan dus meer vertegenwoordigd dan de andere.

Zo zou de provincie Zeeland bijvoorbeeld een stuk minder Kamerleden leveren dan Zuid-Holland. Dat zou er ook voor zorgen dat prominente politici tactisch "hun" provincie uitkiezen, onderstreept hoogleraar politicologie Tom van der Meer. "Je zet je dan liever in in een andere regio, omdat daar veel meer stemmers zijn."

Andere belangen

"De partijtop kan in een grote provincie worden ingezet en dat versterkt die specifieke provincie weer", gaat Van der Meer verder. In landen waar zo'n districtenstelsel al van kracht is, gebeurt dat dus ook. Bovendien is het beleid dat een partij voorstelt voor de meeste kiezers meer van belang dan uit welke regio de kandidaat komt, zegt Van der Meer. "Voor veel mensen wegen andere dingen meer. Maar dat wordt dan dus moeilijker in dit stelsel om daarover je stem uit te brengen."

Haken en ogen

Als het voorstel wordt doorgezet, krijgen we dus per provincie een kiesdistrict en in ieder district een andere lijst kandidaten, legt Floor Bremer, politiek verslaggever bij RTL Nieuws, uit. Het plan kent ook nog wat haken en ogen. Zo is het nog onduidelijk of lijsttrekkers, die over het algemeen natuurlijk de meeste kiezers trekken, op iedere districtlijst moeten komen of ook slechts op één mogen komen te staan.

Lijsttrekkers

"Als je de lijsttrekkers wel op alle lijsten zet, haal je dit plan een beetje onderuit", stelt Bremer. "Je bent ook gedwongen om te stemmen op een regiokandidaat, terwijl misschien iets anders voor jou belangrijker is." De NSC en BBB zijn fan van het plan, coalitiepartners VVD en PVV een stuk minder, benadrukt Bremer. "Dat het plan er gaat komen, is nog lang niet zeker."

Bovendien zou zo'n stelsel ervoor kunnen zorgen dat er nog meer versnippering komt in de hoeveelheid politieke partijen in Nederland, vertelt Bremer. Sociaal activist Devika Partiman vreest er vooral voor dat andere vormen van diversiteit het onderspit zullen delven. "Nu kun je nog met voorkeursstemmen vrouwen, mensen van kleur en jongeren bijvoorbeeld doorzetten. Dat wordt dan nog lastiger."

'Beloof minder, doe wat je zegt'

"Ook in landen waar het wel zo is, zit dat gevoel van verwaarlozing van de regio. Het gaat het dus niet per se oplossen", vertelt socioloog Bram van Vulpen. "De kern van de onvrede zit in het beleid. Uiteindelijk gaat het daarover." Zo denkt beller John van der Zeeuw er ook over. "Ze beloven heel veel, maar naderhand trekken ze het in. Beloof minder, maar doe wat je zegt."