Hoe Schoof met zijn Stikstofcommissie het hele land kapot vergadert

Een papieren probleem

Premier Schoof deelde onlangs op X foto’s van een overleg met onder andere vertegenwoordigers uit de landbouwsector. Het beeld van wéér een vergadering roept bij Marianne en Rick vooral irritatie op. "Remkes organiseerde jaren geleden ook al van die lange tafels waar iedereen zijn zegje kon doen", zegt Marianne. "Maar wat valt er nu nog te bespreken als vriend en vijand erkennen dat het AERIUS-model niet geschikt is? We zijn het er toch al lang over eens dat we hier met een papieren probleem te maken hebben?"

Toch is het debat over AERIUS nog niet van tafel. Vogelaar nuanceert: "Er zijn nog altijd mensen die het model zien als het minst slechte instrument dat we hebben. Daarnaast is er een grote groep mensen die denkt dat het stikstofprobleem maar op één manier op te lossen is: door de veestapel flink te verkleinen."

Vogelaar wijst bovendien op gebrekkige informatievoorziening aan eerdere adviescommissies. "Via Woo-verzoeken heb ik veel documenten opgevraagd over wat commissies als die van Remkes en Hordijk precies hebben ontvangen van instanties als het RIVM en de WUR. Wat opvalt, is dat zij vaak slechts beperkt zijn geïnformeerd. Ik zeg niet dat ze verkeerd zijn voorgelicht, maar het weglaten van cruciale informatie beïnvloedt onvermijdelijk hun besluitvorming. Zo hebben zowel Remkes als Hordijk nooit de volledige validatie van het AERIUS-model van het RIVM ontvangen."

Verschillen in Europa

Terwijl het debat in Nederland muurvast lijkt te zitten, rijst de vraag: hoe pakken andere landen het aan? In vergelijking met onze buurlanden blijkt Nederland uitzonderlijk streng. De normen in Duitsland zijn 42.000 keer ruimer. En in Denemarken ligt de drempelwaarde voor stikstof op zo’n 32 mol per hectare, terwijl die in Nederland slechts 0,005 mol bedraagt – een verschil van ruim 6300 keer.

Hoe die enorme verschillen binnen de EU kunnen bestaan? Volgens Vogelaar heeft dat vooral te maken met hoe het voorzorgsbeginsel in Nederland juridisch is ingevuld. "De Raad van State heeft dat beginsel op een unieke manier geïnterpreteerd. Rechters oordelen hier dat zelfs 0,07 gram stikstof per hectare een significant probleem vormt. In Denemarken en Duitsland kijkt men daar toch anders tegenaan."

Eeuwig overleg of eindelijk actie

De grote vraag is natuurlijk: hoe lossen we dit probleem op? Vogelaar is duidelijk: voer het hoofdlijnenakkoord uit. "Daarin staat glashelder wat er moet gebeuren. Haal de Kritische Depositiewaarde (KDW) uit de wet en stop met het AERIUS-model. Dat zijn concrete stappen die direct uitvoerbaar zijn." Hij wijst ook op een aangenomen motie van Kamerlid Harm Holman, die pleit voor een ondergrens van 1 mol. "Als die motie wordt uitgevoerd, kan bouwend Nederland morgen weer aan de slag. Dan kunnen we ook weer 130 rijden. Dat zou in één klap een heleboel problemen oplossen."

Marianne blijft sceptisch: "We krijgen in dit land gewoon niks meer voor elkaar, omdat we bestuurd worden door mensen die vooral goed zijn in eindeloos vergaderen. Wat we nodig hebben, zijn mensen die doen." Vogelaar blijft daarentegen voorzichtig optimistisch. "In mijn hele bestuurlijke carrière heb ik niet eerder meegemaakt dat bewindspersonen zó gemotiveerd zijn om te zoeken naar rechtvaardige oplossingen voor iedereen. Twintig jaar lang was het vaak: 'haal de boeren weg, dan is het probleem opgelost'. Die houding zie ik nu gelukkig niet terug. En dat geeft hoop."

Bekijk hieronder het hele gesprek van Marianne Zwagerman, Rick van Velthuysen en Jan Cees Vogelaar: