Wat houdt Ruttes nieuwe functie als NAVO-baas eigenlijk in?

Nu Rutte zijn intrede maakt als de nieuwe NAVO-baas, zijn alle ogen op onze voormalige min-pres gericht. Hoe gaat zo'n installatie in haar werk? Het begint met een ceremoniële kranslegging, gevolgd door de formele overdracht van de hamer in de NAVO-raad en dan gaat Rutte naar zijn kamer en wordt de deur dichtgedaan, legt De Hoop Scheffer, die hetzelfde heeft meegemaakt, uit.

'Nu gaat het beginnen'

Bij De Hoop Scheffer ging dat met minder "pracht en praal", vertelt hij. "Ik herinner me nog dat ik achter een leeg bureau zat en dacht: nu gaat het beginnen." De voormalig secretaris-generaal, of zoals ze bij de NAVO genoemd worden: de sec-gen, weet maar al te goed wat Rutte te wachten staat. "Je bent niet een militair commandant in wat voor opzicht dan ook."

Consensus

"Je wordt meteen bij de hand genomen", gaat De Hoop Scheffer verder. "De NAVO, moeten we niet vergeten, is een bondgenootschap van 32 soevereine landen. Dus beslissingen in de NAVO worden in de hoofdsteden van die landen genomen en de secretaris-generaal moet ervoor zorgen dat hij de boel bij elkaar brengt en houdt. De NAVO heeft één principe: consensus. Geen enkele beslissing wordt genomen wanneer hij niet door alle 32 lidstaten wordt gedragen."

Civiele hoofd

"Je kunt wel een sturende rol spelen, maar ik moet erbij zeggen: uiteindelijk beslist de hoofdstad", aldus De Hoop Scheffer. De secretaris-generaal is het "civiele hoofd" van het bondgenootschap, ook wel het gezicht van de NAVO. Volgens Ruttes voorganger zijn mediamomenten "belangrijk", maar "luistert het allemaal nauw. Maar als je dat goed doet, en dat zal Rutte ongetwijfeld doen gezien zijn ervaring en achtergrond, kan je een heel belangrijke rol hebben."

Defensie

Eén van de grote punten op dit moment is dat NAVO-landen hadden afgesproken 2 procent van hun bruto binnenlands product (BBP) zouden uitgeven aan defensie, maar daar houden veel landen zich momenteel niet aan. Op dit moment houden 23 van de 32 landen hieraan. In De Hoop Scheffers tijd was het nog minder. "Niemand luisterde."

Trump

Pas toen de oorlog in Oekraïne begon, kregen NAVO-landen door dat het tijd was om wel mee te doen aan die norm. Ook Trump kaartte dit aan. "Trump doet dat in zijn bekende grove taalgebruik, maar hij had wel gelijk toen hij boos werd op de NAVO-bondgenoten", zegt De Hoop Scheffer. "Ik vrees alleen dat 2 procent, onder de huidige politieke omstandigheden, niet genoeg is. Dat is ook al door Kajsa Ollongren in het vorige kabinet gezegd. Die 2 procent is wat mij betreft een bodem en niet een plafond."

Krijgsmacht

"Een behoorlijke krijgsmacht opbouwen duurt tien à vijftien jaar", aldus De Hoop Scheffer. Daarom moet er een mentale omslag komen. "Daar moet Rutte bij de NAVO mede vorm aan geven." De Europese Unie is daar ook mee bezig, zegt De Hoop Scheffer. Tegelijkertijd zal het "een hele tijd" duren voor Europa "ons huis op orde" heeft.

Poetins ambities

Volgens De Hoop Scheffer zijn we terug bij de "oorspronkelijke" NAVO, "namelijk het verdedigen van de Oostgrens, zodat Poetin geen teen op NAVO-grondgebied zet na zijn agressie-oorlog in Oekraïne. Want Oekraïne is zijn hoofdprijs, maar Poetins ambities reiken veel verder als hij niet gestopt wordt. Als Oekraïne deze oorlog zou verliezen, dan is het volgende station Moldavië."

'Best een beetje saai'

Er rust een hoop op Ruttes schouders als nieuwe NAVO-baas. "Het is een intensieve baan, waarbij je veel moet reizen. Je zit de helft van de week in het vliegtuig", zegt De Hoop Scheffer, die het volste vertrouwen heeft in Ruttes uithoudingsvermogen en geduld. "Het kan af en toe ook best een beetje saai zijn, zeg ik daar eerlijk bij."