'In recordtempo wordt een digitale muur opgetrokken tussen Rusland en het Westen'

Drie en dertig jaar geleden verliep mijn zwangerschap nogal problematisch en dus moest ik van de dokter vaak het bed houden. Vanuit deze horizontale positie lag ik op een novemberavond naar tv-beelden te kijken die mijn wezen niet minder schokten dan mijn nog ongeboren vrucht. Een uitzinnige menigte bestormde de Berlijnse muur, klom er juichend bovenop en brak hem af.

De val van de gehate muur betekende ook het opentrekken van het IJzeren gordijn dat decennia lang zijn macabere schaduw over de wereld had geworpen. Eindelijk zegevierde de vrijheid, alles zou anders zijn, beter en vrolijker.

Digitale muur in recordtempo opgetrokken

Maar het lijkt of het bouwen van muren en het dichtschuiven van gordijnen de core business van de mensheid blijft. Nu, drie en dertig jaar later wordt er in recordtempo een digitale muur opgetrokken tussen Rusland en de Westerse beschaving. De bureaucratische procedures om een Europees visum te krijgen zijn zo ingewikkeld en veeleisend geworden dat het de facto een hopeloze onderneming is. Sommige landen geven helemaal geen visa meer uit aan Russische burgers of laten ze zelfs niet binnen met een eerder uitgegeven visum.

Russen zijn ook door Visa en Mastercard losgekoppeld van het wereldwijd ondersteuningssysteem. Omdat de gevaarlijke gek, die door diezelfde Westerse beschaving jarenlang werd gekoesterd en gemasseerd, een soeverein land heeft aangevallen moeten honderdveertig miljoen Russen worden afgestraft. Want zij hebben het Kremlin niet bestormd, desnoods gewapend met een hooivork, bij gebrek aan adequate wapens.

Overleven in een corrupt en verpauperd land

De retorische vraag die sinds 24 februari aan alle Russen wordt gesteld is: wat heb jij uitgevreten in de afgelopen acht jaar? Lees: vanaf de bezetting van de Krim in 2014. Toevallig weet ik het antwoord: de Russen moesten zien te overleven in een corrupt en verpauperd land dat toegeëigend is door een groep criminelen die niet onder doen voor Ridouan Taghi en zijn bende. Het persoonlijke leger van deze criminelen bestaat uit tot aan de tanden gewapende, wel doorvoede jongemannen uit de provincie, die getraind zijn in het breken van botten van ongewapende demonstranten.

Dromen vermorzeld door de staat

Het hoofd van uw columnist is een alchemistisch laboratorium, waar, in koperen pannetjes, allerlei herinneringen staan te koken om zich gulzig met elkaar te verbinden, en ook met de toegevoegde actualiteit. Een zekere episode uit mijn studentenleven kreeg dankzij die synthese opeens een nieuwe betekenis. Moskou. Begin jaren tachtig vorige eeuw. We gaan op bezoek bij een Japanse diplomaat. Mijn studiegenote gaat met een Japanse zakenman, vandaar. Voor het door een hek omsloten flatgebouw bevindt zich een hok met een politieagent. Wij, Sovjet studenten, moeten zich bij hem aanmelden. Ons paspoort en andere gegevens worden genoteerd.

Drie dagen later worden we bij de faculteitsleiding op het matje geroepen. Er wordt ons met klem geadviseerd om dit soort bezoekjes te vermijden, ter wille van onze studie aan de meest prestigieuze universiteit in het land en van onze verdere carrière. In een flits zie ik mijn geruïneerde leven voor me, mijn dromen vermorzeld door de moloch van de staat. Ik word bijna misselijk van angst, diezelfde angst die we geërfd hebben van onze ouders en grootouders en die een apart orgaan is geworden in ons binnenste. Drie en dertig jaar later kan ik die nog altijd navoelen.

Voor mensen die niet uit de Russische twintigste eeuw komen, met zijn bijna honderd miljoen doden door oorlogen, terreur en hongersnoden, is het erg moeilijk om de Russische passiviteit te begrijpen. Misschien zit de oplossing erin om te proberen te begrijpen dat je dit niet kunt begrijpen. En dus niet de salonmoralist uithangen. Alsof we nog niet genoeg hebben aan saloncommunisten en divanpatriotten.