Alleen volgzame experts zijn welkom bij het Burgerberaad Klimaat: ‘Het is echt krankzinnig’

Warm onthaal met koude nasleep

Op 8 maart werd wetenschapsjournalist Marcel Crok uitgenodigd om als externe expert deel te nemen aan het Burgerberaad Klimaat. Samen met Maarten van Aalst, hoofddirecteur van het KNMI, beantwoordde hij vragen van burgers over het klimaat. "Je gaat daarheen met de gedachte: wat kan ik verwachten? Kom ik terecht in het hol van de leeuw? Maar toen ik eenmaal met die burgers in gesprek was, leek het erop dat – in elk geval in mijn sessie – de meerderheid echt aan mijn kant stond. En Maarten van Aalst werd behoorlijk kritisch benaderd door diezelfde burgers."

Toch veranderde de toon een paar weken later. "Ik ging daar met een goed gevoel weg, maar later werd ik gebeld over de betrouwbaarheid van mijn informatie. Toen zijn ze mij gaan factchecken. Ze pikten één uitspraak eruit en verklaarden die als wetenschappelijk onjuist." Het ging om zijn stelling dat er "nog geen toename is van orkanen en overstromingen" – een bewering die volgens Crok rechtstreeks uit IPCC-rapporten komt. "De burgers waardeerden mijn inbreng, en dan toverden ze opeens zo’n factcheck uit de hoge hoed, waarbij alleen ik werd weggezet als onjuist. Het is krankzinnig."

Factcheck gebaseerd op niks

De factcheck werd uitgevoerd door een wetenschappelijke werkgroep, bestaande uit economen, gedragspsychologen en duurzaamheidsadviseurs – maar opvallend genoeg zonder klimaatexperts. Dat roept bij Marianne veel frustratie op: "Jij put uit die IPCC-rapporten, en dan gaan zogenaamde deskundigen – die er aantoonbaar minder van weten – jou zitten factchecken. Dat is alsof je tegen je huisarts zegt: 'Je hebt er wel acht jaar voor gestudeerd, maar ik heb het even gegoogeld en het klopt toch niet.' Er wordt totaal geen recht gedaan aan jouw expertise. Dat vind ik zorgelijk."

Hoogleraar klimaateconomie Richard Tol, die zelf aan IPCC-rapporten heeft meegeschreven, steunt Crok publiekelijk. In een online artikel noemde hij het beraad zelfs “boerenbedrog”. Crok is gefrustreerd over de gang van zaken en eist een rectificatie. "Ik heb vandaag gebeld met iemand van het Burgerberaad om te zeggen dat ik wil dat ze dit rechtzetten en hun excuses aanbieden. Maar dan zeggen ze dat ze nog op zoek zijn naar klimaatwetenschappers die bereid zijn naar mijn kritiek op de factcheck te kijken. Hoe lang gaat dat duren? Mijn goede naam is beschadigd, en ik mag nu gewoon wachten totdat zij een keer hun ei hebben gelegd."

Gebrek aan transparantie

De kritiek van Marianne en Rick beperkt zich niet alleen tot de behandeling van Crok, maar richt zich ook op het bredere proces achter het Burgerberaad. Marianne maakt zich zorgen over het gebrek aan transparantie. "Hoe zijn die 175 mensen geselecteerd? Dat weten we niet. Dankzij jou, Marcel, weten we nu dat er gelukkig ook kritische mensen tussen zitten. Maar die worden vervolgens in hun discussie gevoed door een wetenschappelijk begeleidingsclubje. Daar zitten, zoals gewoonlijk, weer dezelfde mensen in. Geen dwarse denkers, maar activistische vertegenwoordigers van de klimaatkerk, zoals het Planbureau voor de Leefomgeving en Milieu Centraal. Probeer dan als gewone burger maar eens te opperen dat windmolens weg moeten."

Opvallend is ook dat het Burgerberaad mede tot stand kwam op initiatief van Extinction Rebellion. "Zij eisten in 2020 dat dit er moest komen, en Rob Jetten – toen nog de verantwoordelijke minister – is dat direct gaan regelen", aldus Marianne.

Tijd voor verandering

Crok benadrukt dat hij niet tegen klimaatbeleid is, maar pleit voor een rationele aanpak. "Ik hamer altijd op adaptatie. Dat betekent: goed kijken naar de extremen die zich in het verleden hebben voorgedaan, en zorgen dat je daarop voorbereid bent. Alles wat eerder is gebeurd – minimaal dat, plus misschien tien procent – kan opnieuw gebeuren. Daar moet je op voorbereid zijn."

Marianne pleit intussen voor een alternatief voor het huidige Burgerberaad. "Er moet een opvolger komen, een beraad met mensen die wél verstand van zaken hebben. Gewoon goede, respectabele experts die een open dialoog voeren – in alle transparantie, met camera’s erbij. Want nu zitten wij opgescheept met Sophie Hermans, die echt van toeten noch blazen weet."

Bekijk hieronder het hele gesprek van Marianne Zwagerman, Rick van Velthuysen en Marcel Crok: