Nederland jaagt bedrijven weg: is er nog een toekomst voor ondernemers?

Vestigingsklimaat in Nederland

Volberda is een van de personen die zich bezighoudt met de Monitor Ondernemersklimaat voor het Ministerie van Economische Zaken. Hij merkt op dat het vestigingsklimaat in Nederland de afgelopen jaren steeds minder positief wordt beoordeeld door bedrijven. Het gemiddelde cijfer is gedaald van een 7 naar een 6. Dit komt vooral door het minder aantrekkelijke fiscale klimaat, toenemende regelgeving, onvoorspelbaarheid van de overheid en problemen met toegang tot het elektriciteitsnet en hoge energieprijzen. De energie-intensieve basisindustrieën, zoals de chemie- en maakindustrie, ondervinden hier de meeste hinder van. Dit komt doordat de energieprijzen in Nederland veel hoger zijn dan in landen als Amerika, Frankrijk en Duitsland. Daarnaast bemoeilijkt nationale wetgeving, zoals CO2-beprijzing en de plastic taks, de concurrentiepositie van deze bedrijven op internationaal niveau. Volgens Marianne heeft Nederland zichzelf in de voet geschoten met het klimaatbeleid en zorgt de energietransitie voor meer problemen dan oplossingen.

Mislukte energietransitie?

Volberda kijkt anders naar de situatie. Volgens hem staan we op een cruciaal kantelpunt in de energietransitie. Hij wijst op het Global Risk Report, waarin klimaatverandering als een van de grootste bedreigingen voor de wereld wordt gezien. Klimaatopwarming, bosbranden in Californië en de dalende biodiversiteit zijn serieuze problemen, en de overstap naar duurzame energie is volgens hem noodzakelijk. Hij benadrukt dat Nederland al 17% van zijn energie duurzaam opwekt, tegenover slechts 9% enkele jaren geleden. Ook zijn investeringen in duurzame energie rendabel, zoals blijkt uit de Amerikaanse Inflation Reduction Act en de grootschalige investeringen van China.

Marianne en Rick zijn echter sceptisch. Zij vinden de energietransitie zoals die nu plaatsvindt een mislukking. Zodra fiscale voordelen verdwijnen, willen mensen geen elektrische auto’s meer rijden. Ook leveren zonnepanelen veel minder op dan beloofd. “Zitten we nu niet gewoon op de blaren van een totaal geflopte energietransitie?” vraagt ze zich af. Volberda erkent dat er uitdagingen zijn, maar blijft optimistisch. Hernieuwbare energie wordt steeds goedkoper, en volgens hem zal de omslag uiteindelijk lonen.

Afhankelijkheid van energie en geopolitiek

Een ander discussiepunt is de energie-afhankelijkheid van Nederland. Marianne vraagt zich af waarom we koste wat het kost energie-autonoom moeten worden als klein land, terwijl we altijd afhankelijk zijn geweest van andere landen. Volberda geeft aan dat volledige autonomie niet nodig is, maar dat Nederland nu wel erg afhankelijk is. Volgens hem moeten we op termijn streven naar een stabielere, duurzamere energievoorziening. Dit kan onder andere via kerncentrales en waterstofproductie.

Volberda is van mening dat duurzame innovaties een kans zijn voor de Nederlandse economie. Maar Marianne maakt zich zorgen over het totale gebrek aan realisme in Nederland: niet alles is maakbaar. Ze vindt dat Nederland zich halsstarrig vasthoudt aan een beleid dat niet werkt, zonder open te staan voor andere oplossingen. Marianne en Rick zijn bang dat we met het huidige beleid alle bedrijven wegjagen. Volberda deelt deze zorgen met hen. Volgens hem zou het een slechte ontwikkeling zijn als de energie-intensieve bedrijven Nederland zouden verlaten, aangezien ze een belangrijk element vormen in onze economie en ons ecosysteem. Volberda is daarom van mening dat we de verduurzaming moeten versnellen.

Ondanks hun fundamentele meningsverschillen over klimaat en energie delen Volberda, Marianne en Rick één kritiekpunt: de overheid moet voorspelbaarder en consistenter worden in haar beleid. Pas dan kunnen bedrijven en burgers zich op een zinvolle manier aanpassen aan de veranderingen die op hen afkomen.