Unieke plafondschildering Caravaggio verdwijnt in privécollectie

''Dit zijn situaties die we in Italië heel goed kennen: aan de ene kant wordt iets tot belangrijk historisch erfgoed benoemd, terwijl het aan de andere kant gewoon mag worden verkocht.''

Rock 'n roll-verbeelding

Het Casino dell’Aurora, te vertalen als Het Huis van de Dageraad, is het laatste overblijfsel van wat ooit het gigantische stadspark Villa Ludovisi was. Het plafond van het landhuis in hartje Rome werd in 1599 beschilderd door de beroemde Renaissance-kunstenaar Caravaggio. Het is zijn enige plafondschildering, bovendien uniek in zijn soort want niet als fresco maar als schilderij, met olieverf op de muur, aangebracht.

''Het is een ontzettend woeste, rock-’n roll-verbeelding'', vertelt Branbergen. Caravaggio schilderde drie zwevende naakte goden: Jupiter, Pluto en Neptunus. ''Jupiter klampt zich vast aan de aarde en bedekt met een adelaar zijn edele delen. Neptunus heeft een woest steigerend zeepaard omarmd. Van Pluto zien we echt alles. Hij heeft de hellehond Cerberus aan zijn voeten. Het zijn de drie symbolen van de elementen waar dit goden van zijn: de lucht, aarde en water.''

Onrealistisch hoog bedrag

Dat de huidige eigenaren de villa, inclusief muurschildering, in januari kunnen verkopen aan de hoogste bieder, strookt niet met de bestemming die het heeft als historisch erfgoed. Daar ligt dan ook de paradox van Italië, volgens Branbergen. Het Ministerie van Cultuur benoemde Het Huis van de Dageraad - met daarin niet alleen de plafondschildering van Caravaggio maar ook een fresco van de kunstschilder Guercino - al in 1987 tot beschermd historisch erfgoed. Dat betekent dat het zo goed mogelijk beschermd moet worden en opengesteld voor publiek.

Omdat het huis nog in de handen is van de afstammelingen van kardinaal Ludovisi, die het park ooit heeft laten aanleggen, kan het toch verkocht worden. Het startbedrag van de veiling in januari, bijna 500 miljoen euro, is echter een onrealistisch hoog bedrag. Het gaat hier niet om een los schilderij dat bij veilinghuis Christies hangt, legt Branbergen uit.

Volgens Branbergen betekent de verkoop dat Het Huis van de Dageraad, en alle kunst die het bevat, op den duur zal verdwijnen voor het oog van het publiek. In de eerste jaren zal bezoek mogelijk zijn maar al vrij ingewikkeld te regelen zijn. ''Wat er vervolgens vaak gebeurt is dat na een jaar of twee wordt ontdekt dat er iets heel erg mis is en zo verdwijnt het Huis van de Dageraad tien tot twintig jaar achter steigers.''