Hoe dachten we in voorgaande eeuwen over migratie?

Het begrip 'vluchteling' werd voor het eerst gebruikt in de 17e eeuw, het woord 'emigrant' kwam nog weer later en begon gangbaar te worden in de 18e eeuw, weet Van Hasselt. En dat heeft een reden. Rond 1730 was er een "piek" van protestantse mensen uit Salzburg die naar Nederland trokken, omdat zij hun geloof daar niet mochten uitoefenen.

Vluchteling of emigrant?

Maar het ontbrak destijds aan nationaal beleid en juridische kaders rondom vluchtelingen, verklaart Van Hasselt. "Waar wij een emigrant zien als iemand die uit eigen beweging vertrekt en een vluchteling als iemand die gedwongen vlucht, was dat verschil er minder in die tijd." Het beeld was dus heel anders. "Het lag meer aan de locatie waar mensen vandaan kwamen. 'Vluchteling' was voor mensen uit Frans gebied, een 'emigrant' kwam vooral uit het heilige Roomse rijk, het tegenwoordige Duitsland."

Familie

Het waren dan ook voornamelijk protestanten die vluchtten vanwege hun geloof. "Tegelijkertijd waren er economische en sociale redenen, zoals hun werk hier uitoefenen of dat hun familie al hierheen was gevlucht", zegt Van Hasselt. "Je zoekt eerst naar plekken waarvan je weet dat er mensen zijn die je kent."

Salzburg

Zo kwamen er 800 Salzburgers op uitnodiging naar het Zeelandse dorpje Breskens. De regio liep leeg en had dus nieuwe impulsen nodig, legt Van Hasselt uit. Waar ze in eerste instantie met een welkomstspeech werden onthaald, ontstond er ook al snel een discussie over de emigranten.

Problematiek

"Er ontstonden al vrij snel problemen", zegt Van Hasselt. Zo werden ze gespreid gehuisvest, waardoor ze eenzaam waren. Daarnaast werden ze ondergebracht bij lokale inwoners, maar die waren juist bang dat ze verantwoordelijk zouden worden gehouden voor het onderhoud van de Salzburgers. "Het is niet goed met hen afgelopen, ze kregen de Zeeuwse koorts. Ze stierven aan honger en dorst, omdat ze niet voor elkaar konden zorgen."

Hugenoten

Dan waren er ook nog de Hugenoten. "Die werden met open armen ontvangen", vertelt Van Hasselt. Steden en provincies mochten destijds zelf bepalen wat een emigrant zou ontvangen bij aankomst, zoals een stukje land en soms zelfs burgerschap. "De Hugenoten werden heel anders ontvangen. Het was positiever. De hoop was dat zij een economische impuls zouden geven aan de gebieden."

Toen en nu

Ziet Van Hasselt dan ook parallellen met het migratiebeleid van nu? "Als historicus ben ik voorzichtig met de parallellen. Naast de overeenkomsten zijn er veel verschillen." Een van de verschillen is dat er voorheen meer gekeken werd naar omringende factoren, "niet zozeer de karakteristieken van een vluchtelingengroep." De context was dus anders. "We moeten niet te veel plakken van wat we nu zien op het verleden."