Het bizarre oorlogsverhaal achter verdwenen panden van Joodse families
- Nieuws
- Het bizarre oorlogsverhaal achter verdwenen panden van Joodse families
De woningen en bedrijven van Joden werden in de Tweede Wereldoorlog onteigend en verkocht. Meer dan 7000 panden kwamen zo in handen van (meestal) louche ondernemers en vastgoedhandelaren. Na de oorlog vond rechtsherstel plaats: alle onteigende panden moesten weer terug naar de oorspronkelijke eigenaar of hun nabestaanden. Dat lukte niet altijd. Sommige panden waren 'kwijt'. In de podcast Verdwenen winkels, een tip van DOCS, gaat Rose Heijnen op onderzoek uit: wat is er met de panden gebeurd?
#138 - Verdwenen Winkels - DOCS
Onaangename verrassing
Als winkels en bedrijven in handen waren van goede 'bewaarders', konden ze al snel na de bevrijding weer overgenomen worden door de Joodse eigenaren. Maar regelmatig verliep de teruggave niet zo voorspoedig. Joden die terug wilden keren naar hun huis, moesten vaak de strijd aangaan om hun panden terug te krijgen. Illustratief is dat slechts een deel van de kleding, huisraad en sieraden die bij niet-Joodse buren en kennissen was ondergebracht, na de bevrijding werd teruggegeven.
En wanneer een huis wel werd teruggegeven aan de rechtmatige eigenaar, wachtte de bewoners soms een onaangename verrassing. In Amsterdam kregen sommige Joden een boete na de oorlog omdat ze tijdens de oorlog geen erfpacht hadden betaald. En ook in Den Haag werden terugkerende Joden er bij thuiskomst aan herinnerd dat ze hun achterstallige erfpacht en straatbelasting moesten betalen.
Sommige families raakten alles kwijt
Maar soms raakte een familie in de oorlog alles kwijt, het overkwam de familie Menko. Jacob Menko opende voor de oorlog vier warenhuizen: de Eenheids Prijzen Almelo, oftewel de EPA. Na de oorlog zijn de winkels verdwenen, net als Jacob zelf. Hij is vermoord, samen met zijn vrouw en twee kinderen. Eén dochter, Emmy, overleeft de oorlog. Zij heeft nog steeds geen idee wat er met de winkels van haar vader gebeurd is. Haar kleindochter Rose Heijnen gaat op onderzoek uit.
Emmy heeft zelf nooit durven uitzoeken wat er met de warenhuizen van haar vader is gebeurd. En de moeder van Rose wilde het wel doen, maar vond het te moeilijk en te zwaar.
Verdwenen winkels
Rose wil er nu eindelijk achterkomen hoe de winkels zijn verdwenen. Zijn ze geroofd? Overgenomen? Failliet gegaan? Niemand die het weet. Rose achterhaalt welke duistere deals er in de oorlogsjaren rondom de winkels gesloten werden. Ze zoekt in de podcast Verdwenen winkels antwoorden op haar vragen en de vragen van haar familie.
In de eerste aflevering, De Davidster, reconstrueert Rose de ontmoeting van haar moeder met de huidige eigenaresse van het winkelpand in Amersfoort. Dat blijkt de kleindochter te zijn van de man die tijdens de oorlog ook betrokken was bij de EPA. Hoe kan dit?
DOCS
Iedere week brengt DOCS persoonlijke, indringende documentaires over zeer uiteenlopende onderwerpen. Soms actueel, soms tijdloos, altijd bijzonder. De documentaires van DOCS zijn onder andere te horen in de NPO Luister app, of via de website of app van NPO Radio 1.
Gerelateerd
