De heftige luchtgevechten boven Friesland tijdens WO II: 'Het lag in de frontlinie van de luchtoorlog'

Tijdens de Tweede Wereldoorlog was de Fliegerhorst in Leeuwarden een belangrijke Duitse basis. Hierdoor lag de provincie Friesland in de frontlinie van de luchtoorlog. "De Duitse piloten maakten ongeveer tweeduizend slachtoffers bij de geallieerden", vertelt Faber-Sloots. Friesland was een aanvliegroute naar Duitse steden en Fliegerhorst was de verdedigingslinie van de Duitsers.

Dagelijks leven in Friesland

"De mensen op de grond werden dagelijks met deze luchtgevechten geconfronteerd. Er werden maatregelen getroffen waar burgers zich aan moesten houden, zoals de verduistering (het donker maken van gebouwen, straatverlichting en voertuigen, red.). Maar de mensen hoorden ook het zware geluid van de overvliegende bommenwerpers - en overal waren plekken waar vliegtuigen zijn neergestort." Deze dingen hadden veel impact op de inwoners van Friesland legt Faber-Sloots uit; zo veel impact, dat het generatie op generatie is overgedragen.

De geallieerde piloten die werden neergeschoten, werden opgevangen door de Friese bevolking. "Dat maakt een indruk, ze hadden daarna nog jarenlang contact." Een Amerikaanse piloot heeft na zijn terugkeer zelfs zijn dochter vernoemd daar zijn 'Friese zus'. "Dat laat echt zien dat het generatie op generatie doorgaat."

Nabestaanden

Er liggen nog altijd neergeschoten vliegtuigen in de Friese bodem, soms met de bemanning erin. Door het Nationaal Bergingsprogramma kunnen deze vliegtuigen soms worden geborgen, waarna de Missing Arimen Memorial Foundation de nabestaanden van de piloot informeert. Jantine Weidenaar is hierbij aangesloten en legt uit: "Hoeveel vliegtuigen nog in de bodem liggen is onduidelijk, de Britten vlogen namelijk niet met elkaar terug waardoor ze pas in Engeland zagen dat er een kameraad vermist was."

Weidenaar gaat op zoek naar de nabestaanden van de vermiste piloot zodra zijn vliegtuig gevonden wordt. "Zij zijn altijd heel dankbaar, vaak gaat het over neven of zelfs achterneven. Voordat ze naar Nederland komen vragen ze zichzelf ook af wat ze hier nou aan hebben. Maar vervolgens staan ze bij de put waar gegraven en gezocht wordt en bijna allemaal worden ze heel emotioneel", vertelt Weidenaar.

Volgens de nabestaanden voelt het als een generationeel trauma dat ongemerkt is overgedragen. "De meesten zijn verbaasd over hoe heftig de emotie is die het oproept."

Meer weten over dit onderwerp? In het Fries Museum loopt de tentoonstelling 'IMPACT: De luchtoorlog in Friesland' van zaterdag 29 maart tot 27 juli dit jaar.