'De verleiding om cynisch te worden is soms erg groot'

Snelkookpan

Omdat de theaters toch nog gesloten zijn en er dus geen publiek was dat op mij wachtte, besloot ik dit jaar te beginnen met een paar dagen op een berg in het zuiden van Frankrijk. Onderweg naar huis luisterde ik naar het inspirerende Marathoninterview dat hoogleraar Hedendaagse Europese Geschiedenis Mathieu Segers gaf aan Sophie Derkzen. Het interview werd oorspronkelijk uitgezonden op 2e kerstdag, vermoedelijk om te voorkomen dat er mensen daadwerkelijk naar het gesprek zouden luisteren. Jammer want het gesprek bleek het terugluisteren meer dan waard. Segers, van wie ik tot mijn schande nog nooit gehoord had, bleek een enthousiaste denker die op een zinnige manier over het verleden en de toekomst van Europa praatte, maar ook over zijn jeugd in de Maastrichtse wijk Wyck.

Ik weet niet of ik Segers een optimist kan noemen, daar leek hij mij wat te realistisch voor, maar wat mij trof was het ontbreken van cynisme als Segers over Europese en Nederlandse politiek sprak. Segers somde allemaal interessante verklaringen op voor het feit dat er in Limburg, maar ook in grote delen van Europa, zo veel wantrouwen bestaat als het om de Europese Unie gaat. Ik zou ze hier allemaal willen herhalen maar U kunt het beter zelf terug luisteren. Volgens Segers is er niet zo zeer sprake van woede op Europa, maar is er vooral een grote behoefte aan informatie.

Toen het gesprek op Nederland kwam, merkte Segers op dat wij in vergelijking tot andere Europese landen een desinteresse hebben voor onze geschiedenis. Desinteresse die ertoe leidt dat we een verkeerd beeld hebben van onszelf en daarmee van onze positie in de wereld. Opnieuw kwam hij met voorbeelden die u zelf maar terug moet luisteren.

Ondertussen werd mijn aandacht getrokken door de grote bruine verkeersborden met historische weetjes die langs de snelweg in Frankrijk staan opgesteld. Soms gaan ze over een klooster, soms over een kerk maar ook de uitvinding van de snelkookpan door Denis Papin wordt met een groot bord langs de A31 herdacht. Ik leef altijd wel op van die bruine borden. Ze vormen een welkome afleiding tussen de distributiecentra, Formule 1 hotels en fastfoodketens die alle afslagen op elkaar doen lijken.

De mensen die wonen in het stadje waar de snelkookpan werd uitgevonden zullen er misschien een gevoel van trots aan ontlenen, dat het snel koken van aardappelen bij hen begon. Maar belangrijker is misschien wel het gevoel van bescheidenheid dat al die borden samen te weeg brengen. Een constante herinnering aan het feit dat overal, zelfs in de verste uithoeken van het land, bijdragen zijn geleverd waar we allemaal tot op de dag van vandaag ons voordeel mee doen.

En voor U nu gniffelt over die gekke Fransen die zelfs een snelkookpan de moeite van een vermelding waard vinden. Op wikipedia las ik dat Papen met Christiaan Huygens één van de grondleggers was van de Themodynamica. Zonder de snelkookpan geen stoommachine, zonder stoommachine geen industriële revolutie.

Toen ik de grens met Nederland over kwam was het marathoninterview afgelopen en maakten de borden met historische informatie plaats voor reclame voor gokspelletjes en sneltesten. Eenmaal thuis keek Anne Frank mij aan, vanaf de stapel met ongelezen kranten. De hele voorpagina was ingelast voor het nieuws dat langdurig, door de gemeente Amsterdam gefinancierd onderzoek had uitgewezen dat Anne en haar familie verraden waren door een Joodse notaris.

Niet verraden dus door Duitsland, waar de familie Frank geboren was en waar ze zich helemaal thuis voelden, niet verraden door Engeland en Amerika waar Otto zijn familie heen had willen brengen maar die hun grenzen hadden gesloten, en niet verraden door het Nederlandse ambtenarenapparaat dat ook na de bezetting gewoon met de Duisters samen werkte. Wat die notaris precies gedaan heeft weet ik niet, maar het verraad was al gepleegd lijkt mij zo.

De verleiding om cynisch te worden is soms erg groot. En toch, na het interview met Mathieu Segers, probeer ik mij daar dit jaar nog even tegen te verzetten.