In de Sovjet-Unie was er meer respect voor de zomervakantie dan in Nederland

Bos en Beemd

Terwijl op mijn mooi eiland in de Egeïsche zee de zomer in kracht begon toe te nemen en kinderen steeds later op straat bleven spelen, bereikte mij een zorgelijk bericht uit de Lage Landen. Er was een voorstel ingediend om de zomervakantie te verkorten. Klein bier natuurlijk vergeleken met de berichtgeving over Oekraïne, toch gingen al mijn stekels overeind staan. Alsof die armzalige zes weken nog niet minimaal genoeg waren. Welke kindervriend haalt nou zoiets in zijn hoofd?

Mijn moeder verscheen voor me, haar ongelovige blik toen ik haar vertelde dat Nederlandse kinderen slechts zes weken zomervakantie hadden. Dit was overigens al haar tweede shock. De eerste betrof het ontbreken van schoolkantines, met de broodnodige warme maaltijden. En dat in zo’n rijk land, verzuchtte ze, terwijl ik boterhammen voor mijn dochtertje in een boterhammentrommeltje deponeerde. Maar terug naar bos en beemd waar volgens mijn moeder, die zelf lerares was, kinderen in de zomer thuishoorden.

De gelukkigste tijd van het jaar

In de Sovjet-Unie duurde de zomervakantie op scholen drie maanden. Voor ons, kinderen, was dat de gelukkigste tijd van het jaar, een tijd van vrijheid. Maar hoe zat het met onze ouders? Die hadden hoogstens een maand vakantie en bovendien werkten alle moeders. Wat moesten ze met al die loslopende bloedjes van kinderen?

Er waren grof gezegd drie opties. Oma op het platteland, pionierskampen en op straat hangen, al dan niet met verkeerde vrienden. Die pionierskampen, waar de kinderen nogal gedrild werden –al hing dat van het kamp af– waren meer voor ouders die niet iets beters voor hun kroost konden bedenken. Maar ja, niet iedereen had natuurlijk een oma op het platteland. Wij ook niet, maar de pionierskampen met hun collectivistische karakter waren mijn ouders een gruwel.

Gelukkig organiseerde de sportschool waar ik aan ritmische gymnastiek deed ook een zomersportkamp. Dat was kleinschaliger en onze trainers gingen mee, wat zo’n kamp een stuk vertrouwder maakte. Er werd gewaakt over discipline en conditie. Elke ochtend voor het ontbijt een rondje door het bos joggen en elke dag trainingen, we mochten niet verslappen in die eindeloze zomermaanden.

Zoals gezegd was mijn moeder lerares, in de Sovjet-Unie, net als hier nu, een laagbetaalde baan. Maar leraren genoten ook een groot privilege –die drie zomermaanden vakantie. Dan konden ze in die pionierskampen als kampleiders nog wat bijverdienen.

Spotgoedkoop vakantieverblijf

Een ander privilege voor leraren was een spotgoedkoop zomer vakantieverblijf. Waar? U zult het raden. In schoolgebouwen over het hele land. De klaslokalen werden omgetoverd tot slaapzalen, schoolbanken tegen de muren geschoven, bedden geplaatst, een elektrische kookplaat op een tafel in een hoek gezet, en niet te vergeten, elke tien dagen schoon beddengoed, en voilà, de leraressen met hun kinderen konden er hun intrek in nemen.

Hoe groter het lokaal hoe gezelliger, vonden wij, kinderen, het. Wat mijn moeder erover dacht kan ik alleen vermoeden. Ik weet wel dat ze liever naar een prijziger kantine in het dorp ging dan in de rij stond voor de kookplaat.

Zodra de kans zich voordeed verruilden we die gezellige klaslokalen waar tussen de tien en twintig zielen werden gehuisvest voor een kamer voor vier personen in een hotel voor zeelieden. Met een gemeenschappelijke keuken met twee echte fornuizen erin, en een waslokaal op elke verdieping, waar één dag in het seizoen zelfs warm water uit de kraan stroomde.

We leefden natuurlijk in het gelukkigste land ter wereld. En daar waren die drie maanden zomervakantie een onomstotelijk bewijs van.