Klikcultuur Rusland weer terug op niveau Sovjettijd? 'Poetin laat zuivering plaatsvinden'
- Nieuws
- Klikcultuur Rusland weer terug op niveau Sovjettijd? 'Poetin laat zuivering plaatsvinden'
Het gaat er heftig aan toe in Rusland. Meerdere mensen zijn opgepakt wegens landverraad, omdat zij zich uitspreken tegen het regime van Poetin en de oorlog in Oekraïne. Dat zou niet patriottisch zijn, maar ook een vorm van 'nepnieuws verspreiden' met een anti-oorlogsentiment. En dan hangt er een gevangenisstraf boven het hoofd. "Dit is precies wat Poetin wil, mensen de mond snoeren", zegt Helga Salemon, Ruslandkenner en onderzoeker bij HCSS, bij Spraakmakers.
Video niet beschikbaar
Mensen verraden elkaar bij de Russische autoriteiten, wetende wat de eventuele gevolgen kunnen zijn. "Mensen worden zo een verlengstuk van de politie en de geheime dienst. Daarom is dit zo’n groot gif", stelt Salemon. "Als ze mensen willen oppakken, kunnen ze dat. Dat is terreur. Mensen durven hun mond niet meer te openen, omdat er afgeluisterd wordt."
Persoonlijke vete
Rusland-correspondent Jarron Kamphorst stelt dat dit "niets nieuws is onder de Russische zon" en dat een veroordeling voornamelijk tot stand komt door aannames. "Stel je hebt een persoonlijke vete te vereffenen, dan kun je op deze manier dus iemand aangeven", aldus Kamphorst. Aangiften wegens onpatriottisch gedrag zijn dan ook gestegen sinds de start van de oorlog in Oekraïne. "Daar zijn aanwijzingen voor", meldt Kamphorst.
Zuivering
Ook voor zijn eigen werk is dit lastig, vertelt Kamphorst. "Hoe krijg je informatie uit een land waarbij mensen die met de Westerse media praten gevaar lopen?" Iemand verklikken wordt gezien als een deugd, niet een zonde. "Het is een zuivering die plaatsvindt vanuit Poetin. Het gaat om het onderscheid tussen patriotten en uitschot."
Economische afweging
Maar wat beweegt burgers om hun medeburgers te verklikken bij de Russische autoriteiten? In een interview liet een Russische vrouw weten dat het haar ging om economische redenen. "Bijvoorbeeld dat het verliezen van de oorlog ervoor zorgt dat er herstelbetalingen moeten worden gedaan aan Oekraïne, wat leidt tot grotere armoede", legt Salemon uit.
Sovjettijd
Salemon herkent dit fenomeen uit de Sovjettijd. "Die klikcultuur behoort tot de Russische traditie. Vooral tijdens de Stalin-terreur vierde dat hoogtij", stelt de Ruslandkenner. "Na de val van de Sovjet-Unie zijn mensen nooit in het reine gekomen daarmee. Ze hebben het nooit bespreekbaar gemaakt. Daardoor is er een voedzame bodem voor Poetin. Een democratisch Rusland is verder dan ooit, maar we moeten op termijn toch door met Rusland."
Zelfreflectie
Zal het einde van de oorlog hier dan wel verandering in brengen? "Russen hebben niet heel veel historische zelfreflectie. Veel mensen zullen het als verraad zien, anderen als deugd. Er zal een splitsing zijn in de samenleving. Ik heb weinig hoop dat er na Poetin een reflectieve cultuur komt", aldus Kamphorst.
Mis niets met de nieuwsbrief van Spraakmakers
Spraakmakers maken we mét jou als luisteraar. En om jou zoveel mogelijk bij ons programma te betrekken, versturen we een dagelijkse nieuwsbrief. Hierin vind je de stelling van de dag, de onderwerpen in de uitzending en een interessant artikel dat zeker het lezen waard is. Zo kun je gemakkelijk meepraten en mis je nooit meer iets!
Gerelateerd
