Boekenoorlog in Amerika: 'George Washington zou zich omdraaien in z'n graf'

In het tweede seizoen van Welkom in Washington reist Laila Frank wederom Amerika door. De rode draad door dit seizoen is de afscheidsbrief van de eerste president George Washington: wat is er geworden van het Amerika dat hij hoopte en vreesde? In de derde aflevering ligt de focus op het onderwijs.

Onderwijs als bindmiddel

In de tijd van George Washington was er nog geen openbaar onderwijs. "Dus het was maar net het gezin waar jij opgroeide of de kerk die besloot dat het verstandig was om kinderen iets bij te brengen. Maar er was geen echte basis", vertelt Frank. Daar wilde Washington verandering in brengen door een federaal stelsel in te stellen. "Want, zei hij, als je een goed opgeleid volk hebt, en een goed geïnformeerd volk: dat is goed voor de democratie", aldus Frank.

Amerika bestond net en mensen moesten verantwoordelijkheid gaan voeren voor het land. "Het helpt als je daar onderwijs bij hebt", zegt Frank. Bovendien dacht Washington dat het landelijk georganiseerde onderwijs een identiteit mee zou geven. "Een gedeelde waarde, een idee van Amerika. Want het land was er net en het was maar de vraag of het bij elkaar zou blijven", legt Frank uit. Onderwijs als bindmiddel dus: hij heeft het zelf alleen nooit meer meegemaakt.

Boeken in de ban

Op dit moment is het onderwijs niet per se het bindmiddel dat Washington voor ogen had. Sterker nog: het is ook een plek waar de verdeeldheid in het land duidelijk wordt. Boeken worden in de ban gedaan, vooral als er personages uit de LHBTIQ+-gemeenschap een rol in spelen. Maar ook als het verhalen zijn die gaan om gender en seksualiteit, of als het een boek is dat vanuit het perspectief van een Amerikaan van kleur is geschreven.

Laila Frank legt uit dat dit ontstaan is in Florida nadat er een aantal nieuwe onderwijswetten zijn ingevoerd. Gouverneur Ron DeSantis wilde ouders meer invloed geven in wat er gebeurt in de klas: "Dus sindsdien mogen ouders bezwaar maken tegen een boek of lesmateriaal als ze vinden dat het ongepast is. Dat is heel vaag gedefinieerd. Het resultaat is dus dat de ouders de boeken waarover we het nu hebben, bezwaarlijk vinden."

Conservatieve machten en krachten

Inmiddels staan er hierdoor in alleen Florida al meer dan 400 boeken op een lijst om verboden te worden, als ze niet al verboden zijn. In heel Amerika gaat het om 3300 boeken. Hoe het zo heeft kunnen gebeuren dat dit relatief gemakkelijk gaat, is omdat 'conservatieve machten en krachten' conservatieve ouders goed weten te mobiliseren, zegt Frank.

De vraag is: gaat het dan nog écht om de boeken, of gaat het om meer dan dat? "Het gaat over een conservatief wereldbeeld, ook voor een groot deel over een evangelistisch wereldbeeld waarin seksualiteit als een zonde wordt gezien, je alleen seks mag hebben in het huwelijk", aldus Frank. "Een wereldbeeld waarin het huwelijk iets is tussen een man en een vrouw, zeker niet tussen mensen van het gelijke geslacht en alle afkortingen vinden ze onzin."

Frank vervolgt: "En het is een beeld dat gaat over hoe je Amerika moet besturen. Vind je dat er vanuit de federale overheid een basis moet zijn die een bepaald type recht op dat niveau herbergt? Of vind je dat de macht veel meer bij de staten moet liggen?" Op de vraag hoe George Washington zou kijken naar de boekenoorlog antwoordt Laila: "Je mag deze vraag van historici nooit stellen, maar ik denk dat hij zich om zou draaien in zijn graf."