Verborgen memo's en verstopte bonnetjes

In de rubriek Haags Handwerk in De Nieuws BV bespreken ervaringsdeskundigen het werk van de Tweede Kamer. Dat werk gebeurt voor het merendeel buiten het zicht van publiek en pers. Dit keer ging het met ex-Kamerleden Sharon Gesthuizen (SP) en Astrid Oosenbrug (PvdA) over de informatiepositie van het parlement.

Plicht

De regering heeft de grondwettelijke plicht om de Kamer te informeren, maar is daar soms niet heel snel mee. Ook de volledigheid laat wel eens te wensen over. De afgelopen dagen staat de informatievoorziening aan de Tweede Kamer weer in de schijnwerpers. Dit keer vanwege memo’s over de dividendbelasting die door Rutte III wordt afgeschaft. Tijdens de debatten over die 1,4 miljard had de premier “geen herinnering” aan ambtelijke memo’s die tijdens de coalitieonderhandelingen op tafel zouden hebben gelegen.

Liegen

Die memo’s zijn er wel degelijk, blijkt uit een verzoek van UvA-wetenschappers. Via de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB) vroegen zij de stukken op bij het Ministerie van Financiën. Uit de afwijzing die zij ontvingen, kan het bestaan van de memo’s worden opgemaakt. Gisteren besloot premier Rutte om de paperassen bij wijze van uitzondering toch te publiceren.

Bonnetjesaffaire

De bonnetjesaffaire is misschien wel het meest bekende en beruchte voorbeeld van de regering die de Tweede Kamer gebrekkig of verkeerd informeert. Het leidde tot het voortijdig opstappen van twee ministers en een staatssecretaris en bracht ook de premier in een netelige positie. De deal die Fred Teeven als officier van justitie in 2001 sloot met een drugscrimineel om grotere vissen te kunnen vangen, kreeg zo een dramatisch politiek vervolg.

Informatieplicht

Hoe ver moet de Tweede Kamer gaan om informatie toch boven tafel te krijgen? Sharon Gesthuizen vindt dat ook Kamerleden als uiterste middel gebruik moeten maken van de WOB: “Als je blijft doorvragen en je krijgt geen afdoende antwoord en bewindspersonen maken zich er met een Jantje van Leiden af, dan kun je dat zeker doen.” Gesthuizen heeft de WOB één keer ingezet.

RADAR

“Minister Opstelten (tussen 2010 en 2015 minister van Veiligheid en Justitie) had mooie verhalen over RADAR. Dat was een IT-systeem dat automatisch faillissementsfraude zou opsporen. Dat is als fraudeurs een BV kopen, schulden aangaan, de boedel leeghalen, faillissement aanvragen en dan met de noorderzon vertrekken.” Gesthuizen vertelt dat ze signalen kreeg dat RADAR helemaal niet zo goed werkte, ondanks het succesverhaal van Opstelten. “Een beroepsfraudeur kon gewoon zijn gang blijven gaan en bedrijven leegtrekken en failliet laten verklaren. Samen met een paar journalisten heb ik dat uitgezocht. Het bleek dat RADAR gebrekkig functioneerde en dat het ministerie goochelde met cijfers. Dat heeft de minister in de Kamer moeten toegeven.”

Oud PvdA-Kamerlid Astrid Oosenbrug vindt het prijzenswaardig dat Kamerleden zich zo in een dossier kunnen vastbijten. Maar een WOB-verzoek indien gaat haar te ver. “De regering heeft een informatieplicht. De Kamer moet goed geïnformeerd worden.