Jeugdzorg loopt over: duivelse dilemma’s, ellenlange wachtlijsten en torenhoge werkdruk

Heel veel kwetsbare kinderen en gezinnen krijgen vaak niet tijdig de hulp die ze nodig hebben. "In een land als Nederland vind ik het onbestaanbaar dat kinderen zo lang moeten wachten op goede hulp", zegt Esther te Molder in 5 Dagen. “Maar het verandert niet. Er is nog niets gebeurd. Er is nog geen hervormingsagenda. Er is nog geen plan om het beter te maken." De frustratie bij jeugdbeschermers als Esther is groot.

Jeugdbescherming

Uit onderzoek van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) blijkt dat één jeugdbeschermer maximaal 8 gezinnen onder zich kan nemen, met een maximum van 12 kinderen bij een fulltime dienstverband. In de praktijk pakt dat anders uit. Zo heeft Esther twee keer zoveel cliënten als het aanbevolen aantal in de helft van de werktijd die daarvoor staat. "En dat is niet alleen bij mij, maar dat is landelijk zo", vertelt ze. Terwijl maatwerk en tijdinvestering juist in de jeugdzorg van groot belang zijn.

"Als je meer tijd hebt, kun je veel beter investeren in een kind en gezin. Ik kan laten zien dat ik betrouwbaar ben, dat ik mijn afspraken nakom. Ik kan meer bij het gezin aanwezig zijn, zien wat de problematiek is en daardoor vroeg signaleren waar het niet goed gaat." Op deze manier werken, is dan ook niet vol te houden. "Ik zie collega’s gaan, ook vertrekken naar buiten de jeugdzorg. Ik zie ze ziek worden. Het is echt ongezond werken."

Decentralisatie

Het gaat al langere tijd niet goed met de jeugdzorg, maar de problematiek werd groter toen de jeugdzorg in 2015 werd overgeheveld van het Rijk naar de gemeenten. Als gevolg hiervan vonden er bezuinigingen plaats en ontstonden er grote verschillen tussen gemeenten. De werkdruk nam toe en de mogelijkheid voor maatwerk nam af. Dat brengt duivelse dilemma’s mee.

"Elke dag maak je opnieuw een afweging: wat heeft de hoogste prioriteit? Die zaken pak je als eerste op, waardoor je andere zaken die óók belangrijk zijn moet laten liggen, met alle gevolgen van dien. Soms komt het voor dat ik twee crisissen heb. Dan moet ik een duivelse keuze maken: waar ga ik het eerst naartoe en wat ga ik telefonisch afhandelen?"

Dewi

Dat maatwerk in de jeugdzorg van groot belang is voor cliënten blijkt ook uit het verhaal van de 19-jarige Dewi Sein. Ondanks een vrolijke jeugd en een goede thuissituatie, kreeg ze te maken met anorexia en zelfmutilatie. Na het overlijden van haar opa en oma ging het nog slechter. Ze werd suïcidaal en werd voor het eerst opgenomen bij de GGZ.

“Je moet je voorstellen dat je in een groep komt in de GGZ met nog meer mensen met dezelfde problematiek", vertelt Dewi. "Dan ga je trucjes uitwisselen. Je krijgt veel behandelingen en therapieën aangeboden, maar eigenlijk wil je geen behandeling."

Van GGZ naar jeugdzorg

In 2019 werd Dewi in de jeugdzorg geplaatst en kreeg uiteindelijk een ondertoezichtstelling via de kinderrechter, waardoor ze op een gesloten inrichting belandde. "Dat is mijn zwarte bladzijde. Ik kwam terecht in een groep meiden met heftige gedragsproblematiek, bestaande uit alcohol, drugs en loverboys. Je voelt je als een gevangene. Ik heb er nog steeds nachtmerries van." De situatie waar Dewi in zat, paste niet bij de zorg die ze nodig had.

Keerpunt

Toch was dit ook een keerpunt voor Dewi. "Ik heb aangegeven dat ik niet in die gesloten inrichting hoorde, maar dat werd weggemoffeld door de instantie. Totdat mijn ouders en voogd zich hard gingen maken voor mij en hielpen om te laten zien dat thuis wél de beste plek was voor mij."

Stukje bij beetje kreeg Dewi haar vrijheid terug, met dank aan haar ouders en haar voogd. "Ze zijn echt van cruciaal belang geweest. Als ik mijn ouders en voogd niet had gehad dan was ik er niet meer geweest."

Inmiddels gaat het beter met Dewi. De littekens van de zelfmutilatie op haar arm zijn door een plastisch chirurg aangepakt en ze heeft op die plek nu een tatoeage. Dewi geeft nu trainingen als ervaringsdeskundige, om medewerkers van de jeugdzorg te leren over haar ervaringen.

Heb jij vragen over zelfmoord?

Stichting 113 Zelfmoordpreventie: bel 113 of 0800-0113 (gratis), of chat anoniem op de website 113.nl. 24 uur per dag bereikbaar, 7 dagen per week.