De 7 dingen die je wel (of juist niet) moet doen als jongeren praten over zelfdoding

Wat doe je tegen schaamte?

"Jongeren zijn vaker alleen en worden in de huidige maatschappij steeds meer zelf verantwoordelijk gehouden voor hun eigen geluk", aldus jeugdpsychiater Jan Meerdinkveldboom en auteur van het boek Praat erover. "Jongeren komen in een proces waardoor ze zich gaan schamen voor het feit dat dingen niet lukken. Schaamte zorgt er voor dat hulp zoeken moeilijker is. Daarom helpt het om zelf het gesprek te beginnen. Dat kan bijvoorbeeld met de vraag 'heb je weleens het gevoel dat je er even niet meer wil zijn?'"

Wat doe je wanneer een jongeren zegt dat hij/zij het liefst dood wil?

Stel je krijgt een bevestigend antwoord tijdens een gesprek, dan is het beste wat je kunt doen doorvragen, adviseert Meerdinkveldboom. Want alleen zo kun je erachter komen wat er precies speelt in het hoofd van de jongere. "Vraag dus bijvoorbeeld: Wat heb je dan precies voor gedachtes?"

Maak het niet te zwaar

Jeugdbehandelaar Paul Kreemers weet uit ervaring ook op welke manier je het gesprek moet voeren. Hij verloor een vriendin aan suïcide en leeft zelf met een doodswens. "Maak het niet te zwaar. Gewoon vragen 'hoe gaat het met je?' maakt de drempel voor jezelf ook lager. De dood hoort bij het leven en sombere periodes ook. Er over praten redt levens."

Oordeel niet (hoe moeilijk soms ook)

Het is belangrijk om tijdens een gesprek je eigen oordeel achterwege te laten, omdat het belangrijk is dat je een luisterend oor biedt als iemand jou hiermee in vertrouwen neemt. Jeugdpsychiater Meerdinkveldboom adviseert om niet te reageren met opmerkingen zoals: 'Wat een rare gedachte, er zijn toch zo veel mooie dingen in het leven!' of 'Er gaan toch ook heel veel dingen goed?'

En hoe zorg je dat jongeren zich serieus genomen voelen?

"Reageer niet direct door te zeggen, 'Er is heel veel hulp, wat je me nu vertelt is zeker nog wel iets aan te doen.' Hiermee zeg je namelijk: jouw probleem van suïcidale gedachten is toch zo voorbij, dat hoeft helemaal niet te bestaan. Zo veeg je het onderwerp meteen van tafel en geef je iemand het gevoel dat de suïcidale gedachte niet mag bestaan", aldus Meerdinkveldboom.

Een veelgemaakte fout: een schuldgevoel aanpraten

'Dat kun je familie en vrienden niet aan doen', is een veel gehoorde opmerking, maar deze helpt niet om verbinding te maken. Sterker nog, zo’n opmerking kan een gevoel van schuld aanpraten. Mensen bedoelen het vaak heel goed en toch wordt deze fout vaak gemaakt, zien deskundigen.

Laat de jongeren weten: je kunt bij mij terecht

Klinisch psycholoog Maryke Geerdink van 113 Zelfmoordpreventie benadrukt het belang de ander te laten weten: 'Je kunt bij mij terecht. Je kunt je verhaal kwijt.' Een open houding maakt het verschil.