Afstandsmoeder in rechtszaak tegen de staat: 'Ik wilde mijn zoon niet afstaan'

Vanaf de jaren 60 tot in de jaren 80 kwamen honderden hoogzwangere jonge vrouwen naar Oosterbeek. Daar stond een speciaal tehuis voor ongehuwde moeders: de Paula Stichting. Was je in die tijd niet getrouwd, maar raakte je wel zwanger? Dat was een doodzonde. Veel vrouwen bevielen daarom in zo'n doorgangshuis, waarna het kind als pleegkind of ter adoptie werd aangeboden.

Afstandsmoeders moesten handtekening zetten

Trudy Scheele-Gertsen raakte in 1967 ongehuwd zwanger. Haar moeder drong erop aan dat zij naar Oosterbeek zou gaan om te bevallen. "Ik was van plan om thuis te bevallen", vertelt ze, "maar dat vond mijn moeder een heel slecht idee omdat dat niet gebruikelijk was. Je was eigenlijk een schande voor de familie." Dus Scheele-Gersten stapte als jonge vrouw op de bus met het adres van de Paula Stichting op zak. "Een zuster deed open en ik werd op een klein kamertje gezet en daar mocht ik mijn tijd uitzitten als zwangere vrouw."

Door de zusters bij de Paula Stichting werd erop gehamerd dat Scheele-Gertsen niet zelf voor haar kind zou kunnen zorgen. "Moeders werden voor de bevalling gevraagd om een handtekening te zetten dat ze afstand zouden doen", vertelt ze. "Ik werd ook naar beneden geroepen om een handtekening te zetten, maar ik had helemaal geen plan om mijn zoon af te staan."

Heimwee en moedergemis

Vlak na de bevalling stond de zuster al paraat om een laken over de benen van Scheele-Gertsen te leggen zodat ze haar zoon maar heel even kon zien. "Ze griste hem snel weg, wikkelde hem in doeken en het kind al huilende werd meegenomen", vertelt ze. Vier dagen later mocht de jonge moeder haar zoon na lang aandringen vasthouden: "Ze was bang dat ik mij eventueel nog zou hechten aan het kind." Bovendien werd het kind gewikkeld in doeken naast haar neer gelegd en moest ze het zelf oppakken om even vast te kunnen houden. "Liefdeloos", noemt Scheele-Gertsen het.

50 jaar na de bevalling, toen Scheele-Gertsen haar eerste dossier las over haar tijd bij de Paula Stichting, besloot ze om de staat aan te klagen. "Ik ben mij te pletter geschrokken om wat daarin stond. Er stonden dingen in die ik nooit geweten heb. Bijvoorbeeld dat mijn moeder betaald heeft, maar ook hoe mijn zoon geleden heeft onder het verblijf in de Paula Stichting. Ik las in de verslagen van de psycholoog dat hij achterliep op zijn ontwikkeling en leed aan heimwee en moedergemis, dat hij slecht groeide."

4 jaar geleden heeft Scheele-Gertsen contact gekregen met haar zoon. "Dat was geweldig. Ik heb mij zolang afgevraagd, hoe is het met hem. Hij heeft goede adoptie-ouders getroffen en een goed leven gehad. Het is prima met hem verlopen."

Rechtszaak tegen de staat

Scheele-Gertsen heeft een rechtszaak aangespannen tegen de staat, want ze wil erkenning voor het onrecht dat haar – en veel andere vrouwen en kinderen – is aangedaan. Aanstaande woensdag volgt de langverwachte uitspraak van de rechter. "Wat er gebeurde in de Paula Stichting dat mocht wettelijk gezien niet", aldus Scheele Gertsen. "Maar er bestond bij hulpverleners daar toch het idee, een ongehuwde moeder kan haar kind beter afstaan."

De uitspraak van de rechter is heel ongewis. De rechter kan bijvoorbeeld besluiten dat de zaak is verjaard. Ook kan er besloten worden tot extra onderzoek of kan Scheele-Gersten gelijk, of gedeeltelijk gelijk krijgen.