Echt nodig: regels voor de poeptransplantatie

Poeptransplantaties zijn de afgelopen jaren uitgegroeid tot medische hype: veelbelovende resultaten leiden tot hooggespannen verwachtingen en een stijgende vraag onder uiteenlopende patiënten. Dat kan leiden tot ongewenste situaties, waarschuwden onderzoekers afgelopen week in het blad Science. Er moeten duidelijker veiligheidscriteria komen, en er moet systematisch worden bijgehouden hoe het de patiënten na een transplantatie vergaat, schrijven zij.

Wat is een poeptransplantatie?

De bacteriën in je darmen, ook wel darmflora genoemd, vervullen allerlei belangrijke functies in je lichaam. Bij een poeptransplantatie wordt de ontlasting van een donor, inclusief de gezonde darmflora, ingebracht bij een patiënt bij wie de darmflora verstoord is. Dat gebeurt hetzij via een sonde door de neus, hetzij via de anus. De micro-organismen van de donor vervangen die van de patiënt, waardoor het ‘ecosysteem’ in de darmen van de patiënt gezonder wordt.

Nog te weinig bewijs

Hoe meer we te weten komen over het effect van onze darmflora op de rest van ons lichaam - die zou een rol spelen bij overgewicht, stemmingsstoornissen en zelfs autisme - hoe hoger de verwachtingen van poeptransplantaties. Op websites als The power of poop worden succesverhalen verteld over poeptransplantaties als behandeling van artrose, de ziekte van Crohn en veel andere aandoeningen.

Maar voor veel van die behandelingen is nog geen, of onvoldoende bewijs. In het officiële circuit worden poeptransplantaties daarom voornamelijk gebruikt als behandeling van een darmontsteking die niet met antibiotica te bestrijden is. Daarvan is de effectiviteit bewezen. Voor andere toepassingen is meer onderzoek nodig.

Zelfmedicatie is gevaarlijk

Sommige patiënten willen dat niet afwachten: zij besluiten tot zelfmedicatie.

Dat is dus geen goed idee: het zomaar injecteren van een berg vreemde micro-organismen is gevaarlijk. In de ontlasting zouden virussen of parasieten kunnen zitten, en een doe-het-zelf-poeptransplantatie zou misschien zelfs auto-immuunziekten kunnen veroorzaken.

Strenge screening van poepdonoren

In het officiële medische circuit worden poepdonoren uitgebreid gescreend. Door artsen en onderzoekers, en ook door fecesbanken - een soort bloedbanken, maar dan voor poep - waar artsen poepsamples kunnen bestellen. Josbert Keller, bestuurder van de Nederlandse Donor Feces Bank: ‘Wij onderzoeken het bloed en de ontlasting van onze donoren, en we kijken naar het vóórkomen van ziekten in hun naaste familie. We zijn zo streng dat slechts 5% van de mensen die zich aanmeldt geaccepteerd wordt als donor. We zijn dan ook altijd op zoek naar donoren.’

Niemand legt de NDFB die regels op, legt Keller uit - de bank heeft ze zelf geformuleerd. Keller: "Ik ben het met de auteurs eens dat systematische regelgeving echt nodig is."

Nieuwe regels voor fecesbanken

De auteurs van het artikel in Science stellen voor poepsamples als transplantatieproducten te classificeren. Dat betekent dat voor fecesbanken dezelfde regels gaan gelden als voor bloed- en weefselbanken - voor het screenen van donoren, onder andere. Fecesbanken en artsen moeten ook de ongewenste effecten van transplantaties gaan bijhouden.

Keller is blij met het voorstel. "Wat zij voorstellen komt nagenoeg overeen met hoe wij het nu al doen."

Eigen houtje

Dokters zouden wat de auteurs betreft zelf poeptransplantaties uit mogen voeren op patiënten die lijden aan een darmontsteking, als antibiotica niet helpen. Op andere patiënten zouden ze dat niet mogen, tenzij alle andere behandelingen gefaald hebben.

Wat Keller betreft mogen die regels voor artsen nog wel wat strenger. "Nu laten ze hen de vrijheid om fecestransplantaties uit te voeren als het hen goeddunkt. Zou jij bloed willen krijgen van een dokter die op eigen houtje bloed verzamelt en toedient?"

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van De Kennis van Nu (NTR).

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co