Moeten universiteiten iedereen een podium geven?

Op een gure vrijdagavond in januari avond maak ik kennis met het fenomeen Jordan B. Peterson. Begin dit jaar wordt in een vol congrescentrum in Rijswijk De Nederlandse Leeuw georganiseerd, een soort GroenLinks-meetup voor rechtse geluiden. De Canadese psychologie professor is het officieuze hoofdprogramma van de avond. Peterson wordt op handen gedragen. Voor jonge mannen en conservatieve krachten is de charismatische intellectueel dé voorvechter van het eigen gelijk.

Woensdag komt hij opnieuw naar Nederland, voor een lezing op de UvA. Nu klinkt ook kritiek. Want waar Peterson voor sommigen een politieke profeet is, zien vele anderen een oerconservatieve professor die zijn titel misbruikt om een pseudo-academisch sausje over zijn ‘politiek incorrecte’ denkbeelden te gieten. Verschillende studentenorganisaties en ruim tachtig universiteitsmedewerkers willen daarom dat de lezing tot een debat wordt omgetoverd.

Amerikaanse toestanden

Het lijkt een voorbode voor Amerikaanse toestanden. De discussie heeft namelijk veel weg van een debat dat al langer gevoerd wordt aan de andere kant van de oceaan. In de Verenigde Staten wordt geruzied over hoe vrij vrije meningsuiting op universiteiten is. Progressieve studenten en universiteitsmedewerkers eisen het recht op hun safe space. Ze willen zich veilig voelen op het universiteitsterrein en niet geconfronteerd kunnen worden met het patriarchaat, racisme of anderszins aanstootgevende ideeën. Het andere kamp vecht vol overgave voor free speech. Iedereen moet alles kunnen zeggen.

De gemoederen lopen enkele malen zo hoog op dat de politie in moet grijpen bij demonstraties tegen omstreden lezingen. Als reactie op die protesten zijn in verschillende staten al regels aangenomen om het vrije woord 'beter te beschermen'. Die oplossingen vallen vaak in de categorie het middel is erger dan de kwaal. Studenten die demonstreren tegen de lezingen kunnen zo bijvoorbeeld van de universiteit gestuurd worden. Inmiddels worden de free speech-incidenten op een speciale website bijgehouden. Dat is een lange lijst aan het worden.

Juist op een universiteit

Met die strijd in het achterhoofd staan websites als GeenStijl en The Post Online likkebaardend in de rij om censuur te kunnen roepen over de UvA-oproep. Maar die beschuldiging is te kort door de bocht. De ondertekenaars vragen niet om Peterson’s lezing te verbieden, maar hem tot een debat om te toveren. Toch ben ik teleurgesteld in de klagers. Juist op een universiteit zou je ieder geluid, hoe verwerpelijk je het ook vindt, een podium moeten geven.

Academische instellingen leven en sterven bij het principe van kritisch denken en weerwoord. Het analyseren, ontleden en op waarde schatten van theorieën is de kerntaak van de academicus. Een goede universiteit kan daarom gerust de meest controversiële sprekers een podium geven. Misschien hebben ze daar zelfs de plicht toe. Een zaal gevuld met kritische denkers prikt namelijk moeiteloos de waanideeën en drogredeneringen door.

Dat de lezing van Peterson nu wordt uitgebreid met een vraag en antwoord sessie lijkt mij dan ook de enige verstandige keuze. Een debat hoef je dan niet te organiseren, dat ontstaat vanzelf. Toch hoop ik dat hiermee de kous af is. Ik denk dat Nederland deze discussie prima kan overslaan.

David van der Wilde is politiek redacteur voor De Nieuws BV.