Geluk en psychische problemen: hoe combineert onze jeugd het?

Hoe gaat het met de Nederlandse jeugd? Probeer die vraag te beantwoorden, en je loopt tegen een paradox aan. In de krant lees je verontrustende koppen over mentale stress, depressie en andere psychische aandoeningen, maar ook geruststellende koppen over geluk en goede relaties met familie en vrienden.

Het recente onderzoek Health Behaviour of School-aged Children onderschrijft dit: de Nederlandse jeugd is de gelukkigste van Europa, maar tegelijkertijd kampt 20 procent met emotionele problemen en de helft heeft last van psychosomatische klachten als hoofdpijn, nervositeit en slapeloosheid.

Hoe kan dat?

Marloes Kleinjan, sociaal-psycholoog aan de Universiteit Utrecht vanuit het Trimbos-instituut, denkt dat de instelling van jongeren een mogelijke verklaring kan vormen. Een deel van de gelukkige jongeren ervaart ook best veel druk en problemen, maar geeft aan dat het bij het leven hoort – het staat met andere woorden hun geluk niet in de weg. Maar er is ook een groep waar geen of weinig geluk staat tegenover de druk en de zorgen, dus waar de negatieve gevoelens en de gevoelens van welzijn niet met elkaar in balans zijn.

Topje van de ijsberg

Maar het ontbreekt ook nog aan veel kennis. Het is bijvoorbeeld niet bekend hoeveel jongeren een depressie of angststoornis hebben, vertelt Kleinjan. Lang niet alle jongeren met psychische klachten komen bij de huisarts of in de zorg terecht. “Wat je in de zorgregistratie ziet, is het topje van de ijsberg”, aldus Kleinjan. “Uit eerdergenoemd onderzoek weten we dat er een kwetsbare groep is. Maar hoe groot die is, en hoe kwetsbaar precies, daar hebben we op dit moment geen zicht op.”

Daarom wil Kleinjan, die volgende week haar oratie uitspreekt als hoogleraar mentale gezondheidsbevordering van de jeugd aan de Universiteit Utrecht, een groot onderzoek beginnen. Het liefst zou ze zo’n 6.500 jongeren interviewen over een langere periode, zodat ze zicht krijgt op de meest voorkomende psychische klachten.

Meer weerbaarheid

Dat betekent niet dat alle jongeren met een psychische klacht vervolgens ook behandeld moeten worden. “We willen de risicofactoren en beschermende factoren in kaart brengen. Die informatie kan juist helpen om te voorkomen dat jongeren in de zorg terechtkomen.”

Zo is het bekend dat kinderen een grotere kans op psychische problemen hebben als hun ouder die ook hebben (gehad). Je zou je dus specifiek op die groep kunnen richten. En in algemene zin kun je de weerbaarheid van jongeren verbeteren, bijvoorbeeld door op scholen extra aandacht te geven aan sociaal-emotionele vaardigheden.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van NPO Focus.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Iedere dinsdag- op woensdagnacht van 02.00 tot 06.00 uur in Focus
En wanneer je maar wilt in de podcast Focus Wetenschap