Deze vrouw deed een revolutionaire ontdekking, maar haar man won de Nobelprijs
- Nieuws
- Deze vrouw deed een revolutionaire ontdekking, maar haar man won de Nobelprijs
"Esther Lederberg was echt één van de grondleggers van de moleculaire biologie van bacteriën, dus de genetica van bacteriën", vertelt Juliëtte Severin, arts-microbioloog en onderzoeker in het Erasmus MC in Rotterdam. Maar, Lederberg kreeg lange tijd niet de professionele erkenning die ze verdient. Die ging naar haar echtgenoot, Joshua Lederberg.
Video niet beschikbaar
In 1958 kreeg haar man, samen met twee mannelijke collega's, wél de Nobelprijs voor Geneeskunde. Zij was bij de uitreiking, maar alleen als 'de vrouw van', niet als medeontdekker. Er zijn foto’s gemaakt van de dag dat het bekend werd, "daar staat zij niet heel vrolijk op", ligt Severin toe.
Spontane mutaties
Esther Lederberg heeft twee ontdekkingen gedaan over de genetische informatie die bacteriën bij zich dragen. "Op het moment dat een bacterie zich deelt heb je in principe twee nieuwe identieke bacteriecellen", legt Severin uit. De genetische code kan echter wel veranderd zijn. Dit zijn mutaties. Dit kan plaatsvinden door blootstelling aan een bepaalde stof, zoals een antibioticum. Maar dit kan ook, zo ontdekte Lederberg, spontaan plaatsvinden.
Een revolutionaire vondst; dat hadden ze in de jaren 50 ook al door. "Het werd toen ook al als revolutionair gezien, absoluut, maar ik denk dat we nu pas echt in de gaten hebben wat voor een impact het heeft gehad op al het onderzoek rondom bacteriën en infectieziekten", aldus Severin.
Het Matilda-effect
In aanloop naar Internationale Vrouwendag zet De Nieuws BV elke dag een vrouwelijke wetenschapper in de spotlight. Want vrouwen in de academische wereld krijgen vaak niet de credits die ze wel verdiend hebben. Dit fenomeen noem je het 'Matilda-effect'.
foto: http://www.estherlederberg.com/home.html
Esther met haar eerste echtgenoot Joshua tijdens de Nobelprijs ceremonie in Stockholm in 1958. Eigendom van de Esther M. Zimmer Lederberg Memorial Website.
Bacteriofagen
Daar hielden Lederbergs onderzoeksambities niet op. "Zij ondervond dat bacteriën onderling ook genetische informatie kunnen uitwisselen", zegt Severin. Een voorbeeld hiervan zijn bacteriofagen. Een faag is een virus die een bacterie kan infecteren en vervolgens kapotmaakt. Lees ons artikel over bacteriofagen voor meer uitleg.
"Esther Lederberg ontdekte dat zo'n faag ook een bacterie kan binnendringen en dan de genetische informatie kan veranderen." Lederberg isoleerde een tot dan toe onbekende coli-faag, de lambda-bacteriofaag. Uniek aan deze faag is dat het bacteriën kan binnendringen en in het DNA kan nestelen zolang de bacterie in leven is. Deze ontdekking speelde een essentiële rol in onderzoeken naar tumorvirussen en herpes.
Herinneren
Dat wij nu toch weten wat voor belangrijke rol Esther Lederberg heeft gespeeld in de bacteriële genetica komt onder andere door haar tweede echtgenoot, Matthew Simon. Hij spoorde haar aan om haar prestaties op te eisen en heeft zelfs een website voor haar nalatenschap gemaakt. Die kan je via deze link bezoeken. Met name in de Verenigde Staten is Lederberg symbool komen te staan voor de onderwaardering van vrouwen in de wetenschap.
Gerelateerd
