Het Matilda-effect: hoe Lise Meitner haar Nobelprijs misliep
- Nieuws
- Het Matilda-effect: hoe Lise Meitner haar Nobelprijs misliep
Het Matilda-effect is "het systematisch onderschatten van bijdragen van
vrouwen in de wetenschap", vertelt natuurkundige en hoogleraar
wetenschapscommunicatie Margriet van der Heijden in De Nieuws BV. In aanloop naar Internationale Vrouwendag
vertelt elke dag een wetenschapper over een vrouwelijke pionier die nooit de
erkenning kreeg die ze verdiende. Dit keer zet Van der Heijden de schijnwerpers
op Lise Meitner.
Video niet beschikbaar
Lise Meitner werd aan het einde van de negentiende eeuw geboren in Wenen en begon haar academische reis met een achterstand. "Het was een tijd waarin universiteiten nog gesloten waren voor vrouwen", legt Van der Heijden uit. Meitner had zich al neergelegd bij een carrière als docent Frans, tot de universiteit onverwachts haar deuren opende. Ze greep haar kans en studeerde vervolgens summa cum laude af.
En dat was niet haar enige succes. "Uiteindelijk heeft ze een aantal ontdekkingen gedaan, maar haar bekendste is die van kernsplijting", vertelt Van der Heijden. Deze revolutionaire ontdekking in de jaren '40 leidde tot de opwekking van kernenergie, maar ook tot de ontwikkeling van atoombommen — iets waar Meitner zelf overigens niets mee te maken wilde hebben.
Nobelprijs
Haar werk bleef niet onopgemerkt: er werd zelfs een Nobelprijs voor uitgereikt. Maar niet aan haar. Meitner werkte samen met Otto Hahn, en hij was degene die de prijs in ontvangst mocht nemen. Hahn voerde het eerste experiment met kernsplijting uit, maar Meitner leverde het theoretische bewijs. Werd ze simpelweg over het hoofd gezien? "Er waren zeker mensen die haar voordroegen voor de Nobelprijs", vertelt Van der Heijden.
Voor Margriet van der Heijden is het essentieel dat vrouwelijke wetenschappers erkenning krijgen. Zelf is ze natuurkundige en hoogleraar wetenschapscommunicatie aan de TU Eindhoven. Toen zij in de jaren ’80 ging studeren, was ze een van de weinige vrouwen in haar vakgebied. En dat terwijl de maatschappij haar juist aanmoedigde: "Kies exact. Een slimme meid is op haar toekomst voorbereid", was de boodschap die ze meekreeg.
Vooroordelen
Toch waren er ook genoeg obstakels. Zo werd beweerd dat vrouwen door hormonale schommelingen minder geschikt zouden zijn voor wetenschap, of dat een bepaald intelligentieniveau vaker bij mannen voorkwam. "Lisa Meitner weerlegde dat soort vooroordelen", zegt Van der Heijden. Daarom is Meitner voor haar een inspirerend voorbeeld: het bewijs dat je meer kunt bereiken dan wat de maatschappij van je verwacht.
Gerelateerd
