Broeikaseffect werd ontdekt door deze vrouw: 'De moeder van klimaatverandering'

Het is pas redelijk recent bekend geworden dat Newton Foote het broeikaseffect voor het eerst heeft ontdekt. "En in de tussentijd hebben mannen de eer daarvoor gekregen", vertelt Luijkx. Deze mannelijke wetenschappers worden ook wel 'de vaders van klimaatverandering' genoemd. Dit is de reden dat Newton Foote nu de met trots de titel 'moeder van klimaatverandering' heeft verkregen.

Haar ontdekking

De sensationele ontdekking van Newton Foote werd echter op verrassend simpele wijze verworven. De wetenschapster liet verschillende glazen cilinders met verschillende gassen opwarmen in de zon en plaatste dit vervolgens in de zon. Door het meten van de temperatuur kwam ze erachter hoe de cilinder gevuld met CO2 langer warmte vasthield dan die gevuld met waterstof, zuurstof of 'gewone lucht'.

Hoe liep ze haar erkenning mis?

In 1856 publiceerde ze haar artikel Circumstances affecting the heat of the sun’s rays. Daarin beweerde ze al dat een toename aan koolstofdioxide in de atmosfeer de temperatuur op aarde drastisch zou kunnen beïnvloeden. "In die tijd mocht zij dat niet zelf presenteren. Dus er was een conferentie en daarin zat zij wel in de zaal maar iemand anders heeft haar werk daar gepresenteerd", legt Luijkx uit. Waarschijnlijk heeft deze gast-presentator het belang van het werk niet goed ingeschat waardoor anderen niet de urgentie zagen de bevindingen op te pakken.

Atmosfeerwetenschappers vandaag de dag

"Eigenlijk is het de basis van ons hele werk. Zij heeft laten zien dat CO2 een broeikasgas is", legt Luijkx uit. Kortom: het werk van Newton Foote is nog altijd relevant. Aan de Wageningse universiteit doet Luijkx onderzoek naar de oorsprong van CO2. Iets waar Newton Foote nog geen rekening mee had gehouden: "Dat ook mensen de samenstelling van de atmosfeer zouden kunnen veranderen."

Tegenwoordig is de onderzoeksopstelling dan ook niet meer zo simpel als die in de 19e eeuw was. Luijkx heeft zelf een instrument gemaakt waarmee ze tegelijkertijd zowel CO2 als zuurstof kan meten. "Want als je alleen CO2 in de lucht meet kan je niet zien waar dit vandaan komt. Is dat een molecuul dat is uitgestoten door fossiele brandstoffen of heeft het uitwisseling gehad met bijvoorbeeld een bos?" Dit kan ze hierdoor achterhalen.

Zoals Newton Foote al eerder liet zien, beïnvloedt de hoeveelheid broeikasgassen de temperatuur. En dus ook de temperatuurstijging. Maar, niet alle emissies blijven in de atmosfeer achter, bijna de helft wordt opgenomen door bossen en oceanen. Luijkx: "Wat gebeurt er tijdens een droogte? Tijdens een droogte kan een bos veel minder opnemen."

Luisteren ze nu wel?

Aan Luijkx en haar collega's is het nu de taak te onderzoeken hoeveel procent van de uitstootgassen wordt opgenomen en hoeveel niet. "Ik denk dat met name nu de politiek aan zet is (…) maar dat ons onderzoek de natuurkundige basis vormt", zegt Luijkx. Laten we hopen dat de bevindingen van deze vrouwelijke wetenschapster wel opgepikt worden. Het is tenslotte geen 1856 meer.