Nusantara, nieuwe hoofdstad van Indonesië: droom voor stedenbouwkundigen

Aangezien Jakarta onder water dreigt te lopen, wordt de nieuwe hoofdstad gebouwd. De stad belooft zo groot als de provincie Zuid-Holland te worden en er zouden miljoenen mensen komen te wonen en werken.

Nijhuis is hoogleraar aan de Universiteit Delft en reisde af naar Nusantara om te zien hoe het bouwproces verloopt. Nusantara dient een administratieve stad te worden. Het hele ambtenarenapparaat moet er naartoe verhuizen. "Daar hebben ze nog maar weinig zin in", zegt Nijhuis. "Maar er zijn ook nog maar weinig voorzieningen."

Kortetermijnambitie

"Een echte jungle ervaring", zegt Nijhuis. Twee uur lang vanaf het vliegveld, rijdend over allerlei hobbelige weggetjes kwam de hoogleraar aan in de nieuwe hoofdstad. Er leiden nog geen grote wegen naar de stad. "Het is niet de meest ideale plek, maar een plek die de regering ter beschikking had." Het project bestaat nu vijf jaar, waarvan er sinds twee jaar actief gebouwd wordt. President Widodo heeft de stad onlangs officieel geopend, maar er moet nog een boel gebeuren.

De stad dient zo energieneutraal mogelijk gebouwd te worden, maar het paleis en de wooncomplexen eromheen zouden binnen een halfjaar af moeten zijn. "Hierdoor worden de duurzaamheidsdoelen voor aannemers vermoeilijkt en soms zelfs onhaalbaar."

Forest City

De stad wordt gebouwd op Kalimantan, het Indonesische deel van het eiland Borneo. "Het ziet er allemaal wel groen uit, maar het merendeel zijn oude eucalyptus- en palmolie-plantages", legt Nijhuis uit. Hierdoor heeft dit groene gebied ecologisch gezien weinig waarde. "Als je dit wil omvormen naar ecologische regenwouden, gaat daar tientallen jaren overheen", zegt Nijhuis. "Een goed functionerend ecosysteem heb je niet van de een op de andere dag."

Wanneer technologie als oplossing wordt gezien en het natuurlijke systeem niet als basis wordt gebruikt, komt er niets van een goed functionerend ecosysteem terecht, volgens Nijhuis. "En dan moet je later weer allerlei oplossingen hiervoor gaan verzinnen." De context waarin men bezig is, wordt dan niet meer serieus genomen, volgens de hoogleraar.

Dat wel serieus nemen van een omgeving, is iets wat Nederlandse ingenieurs eigen is, stelt Nijhuis. In Nederland zou de bouw van een stad beginnen met het goed begrijpen van het watersysteem. "Dan weet je waar je wel en niet moet bouwen", zegt Nijhuis. "Als je kijkt naar de ecologische kwaliteit en systemen van die bossen, dan kan je daar een ordening van maken als basis."

Nederlandse invloed

Indonesië is niet alleen een van de meest biodiverse landen, maar cultureel gezien is het ook een van de meest multidiverse landen. De ambitie is er om lokale bevolking zoveel mogelijk te betrekken, maar tegelijkertijd is daar geen tijd voor. "Dat is iets dat wij zoveel mogelijk willen inbrengen bij studenten", zegt Nijhuis.

Studenten van de Universiteit Leiden, TU Delft en de Erasmus Universiteit Rotterdam gaan meehelpen aan de bouw van de stad. Nederlandse hoogleraren leren studenten aan om interdisciplinair naar oplossingen te kijken. "De jongere generatie moet het gaan doen", zegt Nijhuis.

Divers opgeleid

De hoogleraar legt uit dat het streven is om studenten van de universiteiten op te leiden om het gedachtegoed van de lange- en kortetermijnplanning te kunnen verbinden. Waarbij er tegelijkertijd een ontwerp- en planningsproces op wordt gezet, met aan de ene kant het overzicht dat wordt behouden en aan de andere kant de culturele diversiteit en kennis van lokale bevolkingen die wordt ingebracht.

Nijhuis noemt het project 'de krent in de pap' voor zijn werk. Wanneer Nusantara als bruisende stad kan worden gezien? "Op z'n vroegst over vijftien jaar, misschien pas over zestig jaar", grapt Nijhuis, waarbij hij verwijst naar de Braziliaanse hoofdstad Brasilia die in de jaren zestig werd opgebouwd en nu pas succesvol wordt.