Datahorror: wat zijn de gevolgen van onze datahonger?

Zelf werd Bernard van Gastel zich echt bewust van de gevaren in 2016, toen er twee dingen gebeurden: enerzijds de verkiezing van de Amerikaanse president Donald Trump en alle misinformatie daaromheen, en anderzijds de ontdekking, door Van Gastel zelf, dat het grootste deel van de harde schijven in al onze apparatuur zo lek als een mandje was.

Sleutel op de schijf

Als je een harde schijf met een wachtwoord versleutelt, dan wordt het wachtwoord als een sleutel voor de versleuteling gebruikt. Althans: zo zou het moeten zijn. "Op de schijf die wij bekeken, bleek dat er niet met het wachtwoord versleuteld werd, maar dat het wachtwoord alleen gecontroleerd werd. En dat de sleutel zelf gewoon op de schijf stond."

Met andere woorden: "Je kon zonder dat je het wachtwoord wist al die schijven ontsleutelen." Van Gastel heeft het hier over de harde schijven die in laptops, vaste computers en smartphones zitten. Na verder onderzoek werd duidelijk dat het lek zich voordeed op twee derde van alle harde schijven die op de markt waren, vertelt hij. Weliswaar moest hij de harde schijven fysiek in bezit hebben om ze te kunnen ontsleutelen – dus op afstand inbreken was niet mogelijk – maar het was even goed een verbijsterend lek.

Dat was het moment dat Gastel zich begon te realiseren dat technologie een groot kaartenhuis is. "Je hoeft maar één kaart er tussenuit te trekken, en dat stort heel snel dat hele kaartenhuis in elkaar." Iets lijkt veilig te zijn, maar bij nader inzien blijkt dat maar zeer de vraag.

Menstruatie-apps en abortus

Zo doet Van Gastel onder meer onderzoek naar menstruatie-apps. In hoeverre hebben gebruikers door dat de data die ze invoeren in dergelijke apps worden doorgestuurd? In de VS is abortus sinds kort in een aantal staten illegaal geworden. Veranderende patronen in je menstruatie kunnen duiden op een mogelijke abortus.

“En dan lopen die mensen dus ineens gevaar", legt Van Gastel uit. "Je zag mensen in die staten ook ineens dat soort apps verwijderen. Maar ja, je kunt de app wel verwijderen, maar de data staat gewoon nog op de servers van bedrijven." Maar daar mag een overheid toch niet zomaar bij? "Je zou willen dat een overheid daar niet zomaar bij kan. Maar als een overheid een wet maakt dat ze er wel bij mogen, dan is het ineens legaal."

De implicatie is duidelijk: data die nu geen gevaar vormen, kunnen dat in de toekomst wel vormen. Van Gastel waarschuwt dat we niet té achterdochtig moeten worden, “maar het is wel een thema waar we in de toekomst echt mee aan de slag moeten."