Filosoof pleit voor 'dataschaamte' in de strijd tegen de 'zelfprostitutie' van data

Het afluisteren gebeurt zonder dat Google daar vooraf duidelijkheid over geeft. In sommige gevallen gaat het om huiselijke gesprekken die per ongeluk door de assistent zijn opgenomen.

Om dit aan te kaarten heeft een Belgische medewerker, die in opdracht van Google dagelijks geluidsfragmenten beluistert, zo'n duizend Nederlandstalige audiofragmenten gedeeld met de Belgische VRT.

Schnitzler vindt het "tragikomisch" dat mensen zich zo verbazen over het nieuws. "Want het is natuurlijk al lang bekend dat bedrijven als Google onze sporen volgen, maar met deze onthulling wordt het opeens fysiek en concreet."

Manipulatie

De situatie doet de filosoof denken aan een panopticum, het oude gevangenissysteem waarbij een bewaarder in het midden van een koepel staat, maar de bewaarder niet zichtbaar is. De gevangenen weten vervolgens niet wanneer ze worden bekeken, waardoor ze zich op elk moment goed zullen gedragen. Schnitzler: "Tegenwoordig leven we in een digitaal panopticum, waarbij we elk moment in de gaten gehouden kúnnen worden."

"Je ziet vervolgens een chilling effect: mensen worden terughoudender in wat ze delen met andere mensen", aldus Schnitzler. Hij vreest dat daardoor de zelfexpressie in gevaar komt. "Het gaat nog verder: doordat bedrijven als Google en Facebook onze gedachten steeds beter kunnen lezen, word je op ten duur gevoelig voor manipulatie."

Dat valt te bestrijden door zo min mogelijk data aan de big tech-bedrijven te verstrekken, tipt Schnitzler. “Er bestaan apps die de hele tijd fictieve zoekopdrachten uitzenden, om ervoor te zorgen dat je onzichtbaar wordt.”

Maar de filosoof pleit vooral voor 'dataschaamte': schamen voor de hoeveelheid data die je afstaat. "Het is tijd dat mensen bewust worden van deze vorm van zelfprostitutie: je zet al je persoonlijke gegevens in de etalage en datahandelaren gaan ermee aan de haal."