Hoe voorkom je dat je in een neptijdschrift terechtkomt?

Lakens heeft twee belangrijke tips. De eerste: kijk wie er verantwoordelijk is voor de kwaliteitscontrole. "Als het goed is, zijn dat mensen binnen je vakgebied die je goed kent. Bekende namen, van wie je weet dat ze goed werk hebben gedaan."

Daarnaast is transparantie van groot belang. "In ons eigen open access-blad (Lakens richtte zelf zo'n blad op, red.) is alles erg transparant. Je kunt precies zien wie de artikelen gecontroleerd heeft. Twijfel je dus aan de kwaliteit, check het dan zelf."

Wat zijn neptijdschriften?

Bij neptijdschriften gaat het om open access tijdschriften, wat betekent dat de artikelen voor iedereen toegankelijk zijn. Ze zitten dus niet achter een betaalmuur, zoals bij traditionele wetenschappelijke bladen.

Op zich is met open access helemaal niets mis. Dit soort tijdschriften is echter sterk in opkomst, en er zit ook een aantal tussen dat het niet zo nauw neemt met de kwaliteitscontrole. Dat kan leiden tot de publicatie van ondeugdelijk onderzoek. Op zijn minst is moeilijk vast te stellen hoe betrouwbaar het onderzoek is.

Zou het kunnen dat wetenschappers voor deze tijdschriften kiezen vanwege de publicatiedruk - de eis om zoveel mogelijk van hun werk te publiceren in tijdschriften? Lakens denkt van niet. "Ik denk dat je dan met publicatie in dit soort tijdschriften niet zoveel opschiet. Carrière maak je niet op basis van publicaties in dit soort tijdschriften. Collega’s vinden dat niet indrukwekkend, dus voor je carrière levert het weinig op. Je kiest er denk ik voor bij werk waarvan je niet weet wat je er anders mee moet."

Even niet opgelet

Hij denkt eerder dat de betreffende wetenschappers even niet zo goed hebben opgelet. "Wetenschappers krijgen dagelijks vele aanbiedingen van bladen om hun werk te publiceren. Veel daarvan kun je negeren. Ik denk dat mensen dan toch, omdat ze nog niet zo ervaren zijn, denken: dit sluit goed aan bij waar ik mee bezig ben. Zeker als hun werk bij andere tijdschriften is afgewezen."

Lakens nuanceert overigens wel de ernst van het probleem. In de periode dat deze 300 artikelen werden gepubliceerd, verschenen 300.000 artikelen in andere tijdschriften, zegt hij. De meeste wetenschappers weten dus prima hoe ze de neptijdschriften moeten vermijden.

Dit artikel is verzorgd door de wetenschapsredactie van NPO Focus.

NPO Radio 1 houdt je dagelijks op de hoogte over de laatste ontwikkelingen in de wetenschap

Maandag t/m vrijdag rond 16.20 uur in Nieuws en Co
Iedere dinsdag- op woensdagnacht van 02.00 tot 06.00 uur in Focus
En wanneer je maar wilt in de podcast Focus Wetenschap