Het verhaal achter de Olympische vlag

"De vlag werd pas voor het eerst gebruikt in Antwerpen en moest de verbondenheid van de continenten en alle landen van de wereld voorstellen. Antwerpen was de ideale plaats om de vlag te presenteren aan het grote publiek na de Eerste Wereldoorlog", zei Jasper Truyens, sportsocioloog en schrijver van het boek 'Antwerpen 1920', in Met het Oog op Morgen.

Gestolen ontwerp

De vlag werd dus voor het eerst gebruikt tijdens de Olympische Spelen van Antwerpen, maar helemaal origineel was het ontwerp volgens Truyens niet: "Hij had het ontwerp eigenlijk een beetje gestolen uit een advertentie die hij had gezien in een Duits sporttijdschrift. Het was een reclame van Dunlop, het autobandenmerk dat toen nog vooral reclame maakte voor fietsbanden." Al was het geen exacte kopie: "Op het logo van Dunlop stonden vier engelen die vijf verbonden fietsbanden in de lucht hielden. Daarrond stonden dan de vier continenten benoemd, Oceanië ontbrak. Dat idee gaf hem dus inspiratie om het Olympisch logo te ontwerpen."

Verbondenheid

De vlag staat voor de verbondenheid tussen alle continenten en alle landen van de wereld. Zo had hij het volgens Truyens toch beschreven: "Al in 1913 schreef hij over de Olympische vlag in het tijdschrift 'La Revue Olympique'. Er stond geen afbeelding bij, maar wel een beschrijving. Hij zag die vijf continenten en vijf ringen als één op een witte achtergrond. De kleuren weerspiegelden dan alle landen". Al was dat niet helemaal het geval: "Hij had het enkel over de landen die voor het IOC noemenswaardig waren. Landen die de Spelen al eens georganiseerd hadden of landen die een bepaalde waarde hadden. Pas na de de Eerste Wereldoorlog kwam die nadruk op verbondenheid er."

België was de ideale plek

De Olympische beweging was toen nog erg jong, maar de Eerste Wereldoorlog had wel indruk gemaakt op de organisatie. Zeker toen de Olympische Spelen van 1916 in Berlijn niet doorging. "Vanaf dat moment ging het niet meer om een puur fysieke strijd, maar werd het ook een sportieve strijd. Met een nieuwe nadruk op internationalisering. Want dat was destijds nog vrij beperkt", zei Truyens. België bleek de ideale plek te zijn voor een herstart van de Spelen: "België was initieel tijdens de oorlog een neutraal land en heeft vooral moeten lijden onder de oorlog. Het was dus symbolisch de ideale plaats voor het evenement."

Tradities

Tijdens de Spelen van Antwerpen werden ook een paar nieuwe tradities geïntroduceerd, zoals het doorgeven van de vlag. Al ging dat volgens Truyens niet helemaal volgens plan: "Bij het slot van de Spelen moest toen telkens de vlag neergehaald worden en dan werd die vervolgens doorgegeven aan de volgende gaststad. Eerst ging ie naar Parijs, dan naar Amsterdam en in 1932 moest de vlag in LA gebruikt worden. Maar dat gebeurde dus niet: "Toen de vlag in LA aankwam, was ze veel te vies dus hebben ze een nieuwe vlag gemaakt. Dat exemplaar hebben ze dan wel tot 1985 gebruikt."

Jaren '80

In 1985 ging het weer mis. Dit keer lag het niet aan de toestand van de vlag, wel aan de organiserende landen: "In 1980 en 1984 was er telkens een boycot. Toen de Olympische Spelen in 1980 in Moskou plaatsvond, hebben de Amerikanen de Russen geboycot. In 1984 in California gebeurde het omgekeerde. De landen gaven de vlaggen niet meer door aan elkaar." Daardoor veranderde volgens Truyens het ritueel: "Tijdens de sluitingsceremonie haalt de burgemeester van de gaststad de vlag naar beneden, geeft die vervolgens aan de voorzitter van het IOC, die het op zijn beurt dan weer geeft aan de burgemeester van de volgende gaststad. Dat is nu nog steeds de traditie."

Waar is de vlag nu?

De originele vlag is dan wel niet meer gebruikt sinds de Olympische Spelen van Amsterdam, toch wist lange tijd niemand precies waar de vlag was. "The Antwerp Flag, zoals ie genoemd wordt, hebben ze uiteindelijk in een Amerikaans archief gevonden. Dat bevestigde de kleinzoon van de man die toen verantwoordelijk was voor de vlaggen. Ze vonden de vlag toen te vies, maar ze werd gelukkig wel bewaard. Normaal gezien ging de vlag dit jaar terug naar Antwerpen komen, maar door de coronacrisis ging dat niet door. Ik hoop dat het alsnog lukt om de vlag thuis te krijgen", aldus Truyens.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.