Olympische Spelen, Amerikaanse verkiezingen en AI in 2024: waren onze voorspellingen juist?

Op 1 januari gaven drie deskundigen tijdens de Spraakmakers-uitzending hun voorspellingen voor het jaar dat toen nog komen moest: sportjournalist Jaap de Groot, hoogleraar Mondiale Politieke Economie en Geopolitiek Bastiaan van Apeldoorn en op het gebied van AI Felienne Hermans, hoogleraar Vakdidactiek van de informatica aan de Vrije Universiteit Amsterdam.

EK en Olympische spelen

"Een heel boeiend en fascinerend sportjaar", noemt De Groot het. Hij voorspelde twaalf maanden geleden al dat er veel te genieten zou zijn met als grote hoogtepunten het EK in Duitsland en de Olympische Spelen in Parijs.

Voor het EK voorspelde De Groot dat we het van de subtoppers moesten gaan hebben. En niets bleek minder waar. "De spelers met nog maar weinig wedstrijden in de benen werden uiteindelijk de sterren. Dat waren niet Mbappé of Bellingham." De Groot zag dat het EK een boel verbroedering met zich mee bracht onder de Europese burgers. "Een uitlaatklep voor de gewone man op straat, om samen iets te beleven."

Het andere grote hoogtepunt, de Olympische Spelen, resulteerde in een medailleregen. "Het meest succesvol ooit waren we op de Spelen", zegt De Groot. Na drie dramatische eerste dagen, kwam TeamNL op gang. En hoe. "Het draaide om en dat was gigantisch. Na de winst van de roeiers leek het wel een sneeuwbaleffect voor de rest van de Nederlandse sporters."

Voor komend jaar tipt De Groot om PSV in de gaten te houden. "Zij zouden best wel eens tot de laatste acht in de Champions League kunnen komen, met een beetje geluk bij de loting", zegt de sportjournalist. "Dat zou ook goed zijn voor het imago van het Nederlands voetbal."

Trump en Harris

In zeventig landen mochten bij elkaar 3,7 miljard mensen dit jaar een stem uitbrengen. Dat is meer dan ooit tevoren. "Het verkiezingsjaar is het wel te noemen", zegt Van Apeldoorn.

Op 1 januari blikte hoogleraar Bastiaan van Apeldoorn vooruit op de geopolitiek van het nog te komen jaar, met de voorspelling dat Trump wederom een goede kans zou maken als presidentskandidaat. Inmiddels weten we het resultaat. Dat Biden een zwakke kandidaat was, was voor Van Apeldoorn toen al bekend. "Maar een rerun had ik niet verwacht." In de gegeven omstandigheden was het een logische keuze voor Harris, volgens de hoogleraar. "Wel had zij weinig tijd om nog campagne te voeren. Zij heeft het redelijk gedaan. Maar op het gebied van economie, dat door de Amerikanen als zeer belangrijk bevonden wordt, was zij zwakker." Van Apeldoorn stelt dat Harris daarnaast geen afstand van, de al impopulaire, Biden heeft weten te creëren. Al dit heeft niet in haar voordeel gewerkt, wat in een winst voor Trump resulteerde.

Europa geen eenheid

Van Apeldoorn ziet een trend van radicaal-rechts die op veel plekken kenbaar is geworden. Zo heeft Elon Musk laten weten dat hij de Duitse AFD steunt en sprak hij met Nigel Farage, de radicaal-rechtse leider van het Verenigd Koninkrijk, waarbij hij benoemde dat hij Farage financieel zou kunnen gaan steunen. "Je ziet dat er allerlei trans-Atlantische verbanden ontstaan, die de liberale democratie verder onder druk zullen zetten."

Het feit dat Trump wederom verkozen is en Musk zich bemoeit met de geopolitiek zorgt volgens Van Apeldoorn voor spanningen. "Dit zorgt voor veel verdeeldheid en niet ervoor dat we naar elkaar toe keren. Europa is geen eenheid."

'Het internet is op'

Wanneer het over kunstmatige technologie ging, vielen we dit jaar van de ene in de andere verbazing. We werden overspoeld met innovatie, maar is het plafond ondertussen in zicht? "Ja, zowel op technisch als op menselijk vlak", zegt VU hoogleraar Hermans.

Wat betreft het technische plafond legt Hermans uit dat het huidige AI-taalmodel niet verder te informeren is. "Het internet is op, alles is er al ingegaan." Ook ziet de hoogleraar de mogelijkheid dat het averechts kan gaan werken. "Wanneer algoritmes steeds met meer AI-data gevoed worden, dan wordt het minder accuraat."

Het menselijk plafond is volgens Hermans dat men op een gegeven moment zat zal worden om door computers gecreëerde content te consumeren. "Menselijke verhalen hebben andere krachten dan algoritme data." Wel blikt Hermans terug op de EU-wetgeving die dit jaar door is gevoerd. "Wetten zetten normen en dit zet de norm dat het niet goed is om mensen zonder waarschuwing aan AI bloot te stellen."

Of AI onze banen over zal nemen? "Dat denk ik niet", zegt Hermans. "Banen zullen altijd blijven veranderen, maar we blijven behoefte hebben aan de menselijke component."