Terug naar Tokio 1964: De eerste 'Satelliet Spelen'

Alle sportprestaties in Tokio moesten naar de kijkers en de luisteraars over de hele wereld worden gebracht. De radio maakte gebruik van landverbindingen: via Tokio naar Honolulu, Vancouver, Montreal en Londen. Televisie had een noviteit: de Spelen in 1964 waren de eerste waarbij wedstrijdbeelden via een satelliet over de wereld werden verspreid. In die tijd keken wereldwijd zo'n 600 miljoen mensen naar de Olympische Spelen in Japan.

Amerikaans initiatief

Verslaggever Edwin Cornelissen sprak met Martijn Lindenberg, destijds als cameraman werkzaam bij de NTS, een voorloper van NOS, over de eerste 'Satelliet Spelen'. De satellietverbinding was een Amerikaans idee. "De Amerikanen zonden al langer de Olympische Spelen live uit. Dat was in Europa niet het geval. De satellieten waren in de lucht gezet door een Amerikaanse firma. Daar kon de European Broadcasting Union, waarvan de NTS ook lid was, gebruik van maken. Samen met andere omroepen konden we dan een kanaal huren", aldus Lindenberg, later nog werkzaam als regisseur, producent en adviseur bij de NOS.

Er gingen hele wedstrijden via de satelliet naar Nederland. "Maar ook flarden van evenementen. Het was lastig om te kijken wat voor ons in Nederland belangrijk was. We hoopten een aantal favorieten te zien. Het voordeel bij Anton Geesink was dat hij een gouden medaille won in een sport die in Japan ontzettend hoog in aanzien stond. Dat hebben we dus op tv gezien."

"Geen slechte beelden"

Sommige sporten werden in Japan rechtstreeks uitgezonden, andere werden met filmcamera's opgenomen. "De Japanners en de European Broadcasting Union overlegden welke beelden naar Europa gingen. Dat was een ander signaal dan dat naar de Verenigde Staten en Japan ging. Als ik nu naar de kwaliteit van de beelden kijk is het niet heel slecht. Het is alleen wel grijs gedraaid en te laat bewaard. Later is er pas wat aan gedaan. Maar de Japanners zijn geen domme mensen en ze hebben daar toen een redelijk huzarenstukje afgeleverd door de sporten goed in beeld te brengen", zegt Lindenberg.

Van kritische sportverslaggeving was in 1964 nog geen sprake, herinnert Lindenberg zich nog. "Dat kwam pas in 1968. Toen werden de Spelen verstoord door de Black Power-situatie. Daarvoor was het vooral de Spelen mooi laten zien en koninklijk commentaar geven. Veel commentatoren moesten het beeld inspreken terwijl ze het nog niet hadden gezien. Ze kregen het voorgeschoteld: boem, ga je gang maar. Dan kom je niet tot heel diepgravend commentaar."

Door de satellietbeelden vanuit Tokio leefden de Olympische Spelen ook meer dan voorheen Nederland, aldus Lindenberg. "Het was alleen nog niet zoals nu, dat de Spelen de programmering veertien dagen achter elkaar bepaalden. Er kwamen stukjes langs en als je het live kon zien was het prachtig. Televisie is er om waar je niet bij kan zijn toch te kunnen zien: tele-visie. Satellieten hebben de wereld kleiner gemaakt."