Tijd om Eerste en Tweede Kamer samen te voegen? 'Twee vliegen in één klap'

Volgens Voermans maakt de Eerste Kamer "gebruik van haar positie op een politieke manier" en dat is een "onnatuurlijke rol" voor de senatoren. "Het ziet ernaar uit dat de Eerste Kamer haar gewicht wil laten wegen op de huidige coalitie. Dat past daar niet", stelt de hoogleraar. Daarmee doelt Voermans op drie eerdere beslissingen die de Eerste Kamer nam, waarbij ze tegen de wensen van de coalitie ingingen.

Veto-rol

De asielspoedwet wordt binnenkort behandeld. "Daarin staan flink wat maatregelen die tegen het internationale en Europese recht", legt Voermans uit. Als de Raad van State met een kritisch advies hierover komt, zal de coalitie het naast zich neerleggen en is de Eerste Kamer voor de vierde keer aan zet. "Eigenlijk heeft de Eerste Kamer nu een veto-rol, waarmee ze een einde kunnen maken aan een wetsvoorstel."

Dat gebeurde voorheen ook, maar dat kwam gemiddeld één keer per jaar voor. Inmiddels ligt dat de gemiddelde de afgelopen twee jaar op 2,3, meldt Voermans. "Ze proberen zichzelf nu breed te maken als de chique Kamer die reflecteert op de Tweede Kamer." Daarbij komt dat er "weinig" juristen in de Eerste Kamer zitten en voor politiek bedrijven, aldus de hoogleraar.

Verouderd mandaat

Bovendien heeft er een "flinke verschuiving" plaatsgevonden bij de Tweede Kamer sinds de verkiezingen van afgelopen november. De Eerste Kamerverkiezingen zijn van daarvoor en werken dus met een "verouderd mandaat", stelt Voermans. "Als de Eerste Kamer, die niet rechtstreeks gekozen is, gaat blokkeren wat de Tweede Kamer met een vers mandaat wil doen, is dat niet hoe we het moeten willen hebben in een democratie."

De Eerste Kamer helemaal schrappen "gaat echt niet gebeuren", maar Voermans kijkt naar andere gebieden, zoals Scandinavië, waar de twee Kamers zijn samengevoegd. "Dat kan ook in Nederland", meent de hoogleraar. "Als je ze bij elkaar voegt, sla je twee vliegen in een klap."

Zetelverdeling

Als dat gebeurt, zijn er 225 zetels te verdelen. Volgens Voermans zouden er 75 vanuit regio's gekozen moeten worden en de overige 150 zoal we nu doen. "Nu mag je kiezen voor Tweede Kamerleden, dat houden we dan. En dan krijg je regiokandidaten die je vanuit je regio zelf kan kiezen", legt de hoogleraar uit.

Volgens Voermans is de huidige Tweede Kamer ook nog eens te klein. Het aantal Kamerleden zoals we nu hebben is vroeger vastgesteld op het aantal inwoners in het land. Maar dat is flink gegroeid en zou dus ook vertegenwoordigd moeten worden in de Kamer.

Derdemachtsregel

Om dat te berekenen, zou er gebruikt gemaakt kunnen worden van de derdemachtsregel van je bevolking. "Dat houdt het midden tussen voldoende bij de kiezer staan en je omvang als land." Met die berekening zou je uitkomen op 262 Kamerleden. "Maar als je de Eerste Kamer en de Tweede Kamer samenvoegt, kom je daar dichter in de buurt", zegt Voermans.

Raad van State

Over een constitutioneel hof, zoals NSC bijvoorbeeld wil, is Voermans dan weer niet enthousiast. "De controle op wetsvoorstellen gebeurt nu door de Raad van State en dat doen ze al goed." Van de "amateurs" in de Eerste Kamer wil de hoogleraar dus wel af, om ons zo te voegen bij de "moderne club van landen, zoals die in Scandinavië."