'Ik heb nog nooit zo'n uitzichtloze formatie gezien'

De VVD heeft Johan Remkes naar voren geschoven als nieuwe informateur. Hij moet de mogelijkheden voor een minderheidskabinet onderzoeken. Is dat tegelijkertijd niet de enige overgebleven optie? "Zelfs dat weet ik niet", zegt Van der Heyde.

'Rutte had geen motief om het te laten slagen'

"Remkes is niet de minste", gaat Van der Heyde verder. "Hij is een echte crisismanager. Een rouwdouwer die zich niet met een kluitje in het riet laat sturen en uitgesproken meningen heeft over wat wel en niet moet gebeuren."

Ten opzichte van Mariëtte Hamer (PvdA) heeft de formatie onder de VVD'er Remkes wellicht een grotere kans van slagen. "Hamer stond al op achterstand, want wat voor motief had Rutte om dat te laten slagen met die twee linkse partijen (PvdA en GroenLinks)?"

Moeilijke puzzel

Toch verwacht de chef van de politieke redactie niet dat de formatie nu wel ineens snel voltooid zal zijn. "Dat zie ik niet gebeuren omdat er dan zoveel mensen over hun eigen schaduw moeten springen."

"Kaag had haar zinnen gezet op samenwerken met GroenLinks en PvdA. Het gevoel was dat Rutte daarin mee zou gaan. Achter de schermen horen we dat vooral Hoekstra daar helemaal niet voor was." Zowel Kaag als de linkse partijen voelen zich nu bekocht, legt Van der Heyde uit.

"Tegelijkertijd kun je je de houding van CDA en VVD voorstellen. Want PvdA en GroenLinks zijn niet gefuseerd en dat proces van samenwerken is rijkelijk laat op gang gekomen. Waarom zou je met deze verkiezingsuitslag met twee linkse partijen in een kabinet gaan zitten? Nu zegt Kaag: waarom zou ik dan met een minderheidskabinet CDA erbij doen? En Rutte zegt: ik doe het niet zonder Hoekstra." Alles samen is het 'een moeilijke puzzel'.

Verzuurde verhoudingen

Belangrijk onderdeel van de stroeve formatie zijn de onderling verzuurde verhoudingen, stelt Van der Heyde. Dat is anders dan in andere jaren, zegt ze. Toen was er vooraf al meer verstandhouding en was er de wil om er samen uit te komen, vertrouwen en gunde de partijen elkaar nog wat. "Dat is helemaal verziekt de afgelopen vijf maanden en dat is echt zorgelijk."

Terwijl het formatieproces nog redelijk open begon. Van der Heyde: "GroenLinks dacht ook alleen nog wel mee te kunnen doen. En toen kwam dat briefje van Ollongren op straat met de aantekening over 'positie Omtzigt'."

Dit, samen met het 'desastreuze debat' waarbij partijen met gestrekt been tegen Rutte ingingen, heeft volgens Van der Heyde schade toegebracht in de persoonlijke verhoudingen. "En dat is niet meer goedgekomen."