Cynisme in Brussel: 'is dit een twee-dagen-Brexit-deal?'

Boris Johnson en de regeringsleiders zijn in Brussel tot een Brexit-akkoord gekomen, dat zaterdag aan het Britse Lagerhuis wordt voorgelegd. Politiek journalist Kees Boonman proeft in Brussel enig cynisme. "Er wordt gezegd: is dit een twee-dagen-deal?"

De hoop is er dat de deal ook in het Brits Parlement wordt gesteund. Het beeld dat volgens Boonman vanuit de EU wordt geschetst is dat het een goede deal is: "Wij hebben ingeleverd, jullie ook. Dit is het echt, we hebben concessies gedaan. Het is een hand-uitsteken-deal richting het Britse parlement."

Krijgt Johnson een meerderheid?

Het blijft de vraag of Johnson zaterdag een meerderheid kan bereiken in het Britse Lagerhuis. Boonman en onderzoeker Rem Korteweg van Instituut Clingendael denken dat het om tien tot vijftien stemmen gaat die Johnson nog nodig heeft. Daarbij is het belangrijk wat de kritische conservatieven doen en de labour-partijleden. Boonman: "Je ziet toch wel dat een aantal van hen neigen voor dit voorstel van Johnson te stemmen. Anders zitten ze opgescheept met Jeremy Corbyn en dat is niet de man van de toekomst."

Het blijft een dubbeltje op zijn kant zaterdag. Korteweg: "Johnson speelt een spelletje blufpoker. Hij neemt een enorme gok door nu een akkoord met de EU te bereiken, zonder garantie dat het wordt aangenomen door het parlement."

Doembeeld voor Johnson

Als het voorstel al wordt gesteund, dan verwacht Korteweg dat het Lagerhuis nog een aantal amendementen in zal dienen – aanpassingen aan het akkoord. Twee daarvan zijn interessant, zegt Korteweg. De eerste is een voorwaarde die het parlement kan stellen voor het akkoord: een referendum waarin de Britse bevolking gevraagd wordt of het een goed plan is. "Dat is een reële optie."

Het tweede is dat het parlement aangeeft dat het veel te weinig tijd heeft het akkoord nu door te spitten. Ze kunnen sowieso om uitstel vragen, ondanks dat Johnson alsmaar heeft beloofd 31 oktober de EU te verlaten. "Dat is het doembeeld voor Johnson. Hij heeft die opdracht, maar het parlement kan dat uitstel gewoon afdwingen, ondanks dat hij de stemming forceert."

De kritieke grens

De backstop – het blijft het struikelblok in de Brexit-deal. Johnson en de EU zijn nu tot een nieuw akkoord gekomen, waardoor er geen harde grens komt tussen Ierland en Noord-Ierland, maar een douanecontrole tussen het vaste land van het VK en Noord-Ierland. Ook de nieuwe regeling is de Noord-Ierse partij DUP een doorn in het oog. Zij gaven al publiekelijk aan het akkoord niet te steunen.

Boonman legt uit dat dat komt doordat de Noord-Ieren zich op alle fronten één voelen met Groot-Brittannië. "Ze willen niet met één been in de Europese interne markt en dat is nu toch de afspraak."

Ook Korteweg benadrukt dat de DUP op geen enkele manier afstand wil tot de rest van Groot-Britannië. Rationele en economische belangen spelen geen rol. "Ze voelen zich bekocht door wat Johnson gedaan heeft. Hij heeft zelf gezegd dat er geen douanegrens komt in zee en die komt er nu toch. Die zijn woedend."