Dreigt er een tekort aan politici?

Sinds 1960 kampen politieke partijen met een fors ledenverlies. Was rond die tijd nog zo’n 12% van de kiezers lid van een partij, inmiddels is dat gezakt naar een diepterecord van rond de 2%. Al is er de laatste jaren sprake van stabilisatie, zo blijkt uit cijfers van het Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen (DNPP).

Niet alle partijen verliezen leden. Nieuwkomers als FVD en de Partij voor de Dieren groeien, en het laatste jaar kregen de VVD en D66 er weer wat leden bij. Toch zijn het juist de partijen die traditioneel de meeste bestuurders leveren (CDA, PvdA en VVD) die langjarig het grootste ledenverlies hebben.

En die krimp is niet zonder gevolgen. Zo heeft ongeveer de helft van lokale partijafdelingen moeite met het vinden van goede kandidaten, blijkt uit enquête-onderzoek van wetenschappers Gerrit Voerman en Marcel Boogers. Één van de belangrijkste redenen blijkt een gebrek aan actieve leden.

Spoeling

Om te kijken hoe 'dun' de spoeling is, onderzocht De Nieuws BV hoeveel politieke functies grote landelijke partijen eigenlijk bezetten. Van gemeenten en waterschappen tot de Europese politiek. Door die af te zetten tegen het aantal leden van de partijen, verzameld door het DNPP, kun je zien hoeveel leden elke partij gemiddeld voor een politieke functie heeft.

Tekort?

Bij de VVD blijkt er voor elke 15 leden, 1 politieke functie te zijn. Bij het CDA is die verhouding 1 op 19. Daar komt bij dat partijfuncties zoals een lokale penningmeester niet zijn meegerekend en partijen vooral rekruteren uit het actieve kader. Hoogleraar Boogers schat dat aantal, op basis van onderzoek, op 10%. Volgens hem kun je spreken van een ledentekort.

Hoogleraar politicologie Tom van der Meer kent ook de geluiden over recruteringsproblemen, maar denkt dat er niet noodzakelijkerwijs sprake hoeft te zijn van een tekort. Zeker als de band tussen partijlidmaatschap en politieke functies losser wordt. Zo is bijvoorbeeld ook de partijloze burgemeester in opkomst.

Partijen

In een reactie laten de VVD, CDA en D66 weten géén moeite te hebben bij het vinden van geschikte politici, al erkennen zij dat het altijd beter is om méér leden te hebben. Een laag ledental ten aanzien van het aantal te vervullen politieke functies vinden zij niet persé problematisch voor de partij.

Toch vrezen deskundigen als politicoloog Nico Landman dat partijen straks vooral dreigen te bestaan uit mensen die voor hun carrière bij de partij komen. Hoogleraar Marcel Boogers denkt dat ook: "Politieke partijen dreigen steeds meer een uitzendorganisatie te worden voor politici."

Correctie 26-07: In een eerdere versie van dit artikel stond D66 ten onrechte vermeld als een van de partijen die langjarig het grootste ledenverlies heeft.