Europees migratiebeleid is 'politiek van de dood'

Van Gemert schreef een proefschrift over hoe Europese humanitaire waarden om mensenlevens te redden hand in hand gaat met politiek van de dood, onder de noemer: het Europees migratiebeleid.

Politiek van de dood

Die politiek van de dood kenmerkt dus het Europese migratiebeleid. "En dat doet het al heel lang", zegt Van Gemert. "In de periode 2015 tot 2020 was er eigenlijk iets geks aan de hand. Want na vele doden in de Middellandse Zee zei Europa ineens: 'Dit kan niet meer en nu moeten we op grote schaal mensenlevens gaan redden.' Europa noemt zichzelf tenslotte het continent van de mensenrechten." In het onderzoek laat de socioloog aan de hand van casussen zien dat er rond 2015 een eerste keerpunt ontstond, dat achteraf niet echt een keerpunt bleek.

Operation Sophia

Een van de casussen in het proefschrift van Van Gemert was 'Operation Sophia'. Een officiële militaire missie gericht op het tegengaan van mensensmokkel. Het idee was om zo de levens te redden die risico liepen op de Middellandse Zee. De missie resulteerde echter in het voorkomen van oversteken naar Europa, in plaats van mensenlevens per se te redden. Daardoor werd het voornamelijk lastig gemaakt voor vluchtelingen om de oversteek te maken, wat het probleem alleen maar verplaatste. "Er verdronken inderdaad minder mensen in de zee, maar er gingen niet minder mensen dood", zegt Van Gemert. "Er overleden nog steeds op grote schaal mensen die wij als migranten herkennen."

Liberale waarden?

"Europa zegt over zichzelf dat zij liberale waarden heeft en voor democratie en mensenrechten staat, maar dat maakt ook dat er, paradoxaal gezien, wordt gezegd: 'Maar dan moeten er niet zoveel mensen naar hier komen'", legt Van Gemert uit. "Wat ervoor zorgt dat we een heel streng migratiebeleid gaan voeren. En dat betekent altijd veel meer geweld, met als gevolg daarvan veel meer mensen die sterven."

"Zelfs wanneer je actief mensenlevens wil redden, is het lastig om niet verstrikt te raken in het migratiebeleid", vertelt Van Gemert. "Stop met het denken in termen van migratie en in termen als: 'Wij zijn Europa, dus wij mogen bepalen wie wel en niet bij ons hoort'.

Volgens Van Gemert dient Europa niet te beslissen over het lot van andere mensen, al gebeurt dit nu wel. "Als we kijken uit welke landen mensen hier zomaar een visum kunnen krijgen en welke mensen dat niet kunnen, zie je gewoon die koloniale scheidslijnen opnieuw hertekend."

Draaglvak creëeder

Volgens de socioloog is er mogelijk geen draagvlak om alle vluchtelingen te helpen, maar maakt de Europese politiek dat draagvlak ook zelf, in plaats van het alleen maar te volgen. "Je kunt als politici niet jarenlang roepen dat migranten allemaal zo'n enorme bedreiging zijn voor de woningmarkt, die ze overigens zelf om zeep hebben geholpen, en dan roepen dat er geen draagvlak voor deze mensen is."

Volgens de socioloog is het belangrijk om te zien waar de kern van problemen liggen. "Er bestaan er een boel naast elkaar." Van Gemert raadt daarom beleidsmakers aan om haar proefschrift te lezen.