Wordt dit de formatie van secondanten Jetten en Hermans?

In zijn boek Schaduwleiders spreekt de NRC-journalist van tien rollen waar een tweede man of vrouw – degene achter een politiek leider – aan moet voldoen. Zo is er ‘de zielzorger’ die er staat in gevallen van nood. En ‘het alter ego’: iemand met aanvullende eigenschappen waarover de leider zelf niet beschikt.

'De wegbereider'

De belangrijkste rol die een secondant in het huidige formatieproces kan aannemen is die van ‘de wegbereider’, vertelt Versteegh bij Spraakmakers. “Een heel belangrijke rol is dat. Ze bereiden als het ware de weg voor hun leiders. En dan via de inmiddels beroemde en beruchte inhoud.”

“De hoop is dat zij niet geblokkeerd worden door allerlei gevoelens die bijvoorbeeld tussen Mark Rutte en Sigrid Kaag heersen”, legt Versteegh uit. “De relatie tussen Sophie Hermans (VVD) en Rob Jetten (D66) is dan een stuk beter te noemen. Daardoor kan het meer over de inhoud gaan.”

Jetten en Kaag

Hoewel Jetten die rol dus goed oppakt, zet Versteegh vraagtekens bij zijn geschiktheid als secondant van Kaag. “Er gebeurt van alles bij D66 waardoor ik me afvraag: doet Jetten zijn werk wel goed en hoe is die connectie met Kaag?”

Als voorbeeld geeft de journalist de vrij rommelige aanloop naar de HJ Schoo-lezing waarin Kaag uithaalde naar Rutte. “Ik begreep dat die uithaal er op het laatste moment in geschreven is. Het is de taak van een secondant om ook dat soort processen te stroomlijnen. Om alle input van voorlichters en de fractie goed te positioneren en op een behapbare manier aan Kaag te introduceren.”

Een soort 'draaischijf'

Een tweede man of vrouw moet goed in de gaten wat er binnen de eigen partij gebeurt, stelt Versteegh. “De ‘tweede man’ is een soort draaischijf tussen de fractie en de leider.”

Jetten heeft wel de nodige ervaring volgens Versteegh, maar het is wellicht de combinatie met Kaag die toch niet helemaal goed werkt. “Hij was natuurlijk de belofte van D66 als opvolger van Pechtold. Hij zou misschien lijstrekker worden, maar maakte pas op de plaats voor Kaag.”

“Er zijn nog steeds mensen die hem een goede keuze vonden. Als hij dan optreedt als plaatsvervanger bij bijvoorbeeld de algemene beschouwingen en het goed doet.. Hoe denk je dat dat overkomt bij Kaag, die toch veel kritiek te verduren krijgt? Dat gaat schuren en het mag niet schuren als je een perfect duo wil zijn.” Zo schuurde het ook tussen Edith Schippers en Mark Rutte op die manier, vertelt Versteegh.

Secondanten in formatie

In de huidige kabinetsformatie zou best wel eens een grote rol weggelegd kunnen zijn voor de tweede mannen en vrouwen, denkt Versteegh. Juist omdat het niet botert tussen de leiders. “Het zou best kunnen dat we straks terugkijken en kunnen concluderen: het was de formatie van de secondanten. Ik geef ze absoluut een kans omdat de tegenstellingen onderling minder groot zijn.”