Is een overschot van 11 miljard euro nou goed of slecht nieuws?

Nederland heeft meer geld over dan er secondes waren tussen nu en 1660 n.C. Het overschot van 11384 miljoen euro wordt niet uitgegeven aan koopkrachtcadeautjes of leuke investeringen. Nee, het geld gaat direct naar de staatsschuld. De minister van Financiën wil zo snel mogelijk het door Nederland geleende geld terug betalen.

Tegelijkertijd is er wel onrust in de samenleving. Leraren staken, gele hesjes demonstreren en de vakbonden stampvoeten over de pensioencrisis. Er is geld nodig, klinkt het vanuit Nederland. Dat hebben we niet, zegt het kabinet terug. We geven namelijk al heel veel uit aan extra investeringen. Hoe kan het dan dat er toch ruim 11 miljard euro op de plank bleef liggen? Een bedrag waarmee je alle Nederlanders een 10-daagse all-in vakantie naar Bodrum cadeau kan doen.

'Het geld is er'

Voormalig vice-premier en huidig PvdA-leider Lodewijk Asscher kijkt in ieder geval jaloers naar die pot met centen. Zijn kabinet moest keihard bezuinigen. Als hij het nu voor het zeggen had was dat geld wel over de plank gegaan. Asscher: ''Investeren is heel hard nodig in pensioenen, onderwijzers en politieagenten. Het mooie is dat we na de verkiezingen van vorige week misschien toch wat kunnen gaan bijsturen.''

De PvdA-voorman zou graag geld vrij maken om de pensioenen te hervormen. Het hoofdpijndossier van Den Haag heeft op dit moment topprioriteit op het Binnenhof. Na de pensioenactie van vorige week en een oproep van DNB-baas Knot afgelopen week is het kabinet naarstig opzoek naar partners in de oppositie. ''Ik denk dat je wel 5 miljard nodig hebt,'' zegt Asscher.

Asscher hoopt samen met zijn GroenLinks-vriend Klaver een oplossing met het kabinet te kunnen vinden. ''Ik heb de afgelopen maanden veel met Klaver en Marijnissen gepraat om te voorkomen dat we tegen elkaar zouden worden uitgespeeld. Wij nemen het voortouw op de pensioenen, maar ik verwacht dat als het lukt het met GroenLinks zal zijn. Dat lijkt me ook beter voor het draagvlak.''

Zalm-norm

Toch staat minister van Financiën Wopke Hoekstra niet te springen om een deel van zijn meevaller aan de pensioenen te spenderen. Hoekstra houdt liever de hand op de knip en steekt het geld in het dempen van de staatsschuld. ''Hij wil graag de allerhardste minister van Financiën zijn,'' zegt politiek commentator Peter Kee. ''Dat is een beproefde methode om populair te worden.''

Maar, er is meer aan de hand. Hoekstra werkt volgens een inmiddels decennia oud dogma: de Zalm-norm. Sinds 1994, sinds Paars I en minister Gerrit Zalm, wordt er volgens die filosofie gewerkt. Dit houdt in dat bij het aantreden van kabinetten zogenaamde ramingen worden opgesteld. Voor zowel de inkomsten, als de uitgaven wordt voor vier jaar besloten hoeveel er per jaar binnen moet komen en maximaal mag worden uitgegeven.

Dat klinkt misschien moeilijk, maar het is een simpele manier om de minster van Financiën meer macht te geven. Stel nou dat een minister meer uitgeeft dan gepland, dan moet diezelfde minister een oplossing vinden in de eigen begroting en minder aan een andere post uitgeven. Raakt het land in een recessie en komt er minder geld binnen, dan hoef je niet direct in de uitgaven te snoeien en mag je bijlenen.

Alleen werkt het ook zo als je geld over houdt, zoals nu. Die elf miljard euro die je extra binnen hebt gekregen laat je eigenlijk boekhoudkundig verdampen. De overschotten moeten direct de staatsschuld in, omdat ze niet gebruikt mogen worden op de uitgavenkant.

Betere afspraken

De vraag is nu wel hoe logisch de economische totempaal van Zalm nog is. De Nederlandse staatsschuld ligt namelijk ver beneden de Europese norm en het continentaal gemiddelde. Daarnaast is het economisch niet per se verstandig om juist nu extra af te lossen. Nederland kan namelijk tegen zeer gunstige voorwaarden lenen. Wanneer de minister van Financiën nu geld zou lenen hoeft hij minder terug te betalen dan hij daadwerkelijk leent.

Asscher wil de huidige begrotingsafspraken overigens graag aan de wilgen hangen. Voor hem zijn de normen van Zalm niet per se leidend. Terugkijkend op zijn eigen kabinetsperiode zegt hij dat er misschien wel teveel bezuinigd is. Al merkt hij ook op dat Rutte II vanwege Europese regels toen eigenlijk geen andere keuze had.

Meer van De Nieuws BV?

Volg ons op Instagram, Facebook en Twitter.