VVD 75 jaar: 'Strijd tussen Rutte en Verdonk was scharnierpunt'

Er is iets speciaals aan de buste van VVD-oprichter Pieter Oud, die sinds jaar en dag in de fractiekamer staat. "Als we iets deden wat niet bij de liberale traditie past draaiden we zijn buste altijd even om", vertelt Ed Nijpels. "Bij journalisten was dan ook wel eens de vraag: ‘mag Oud meekijken of niet?", lacht hij.

Een "narrow escape"

Het duurde uiteindelijk tweeënzestig jaar voordat de VVD zich voor het eerst de grootste partij van Nederland mocht noemen. Onder leiding van Mark Rutte haalde de VVD bij de verkiezingen van 2010 een zetelaantal van 31.

De verkiezingswinst volgde na een aantal roerige jaren binnen de partij. In 2006 streed Rutte namelijk met Rita Verdonk om het lijsttrekkerschap. Een strijd die zorgde voor een tweedeling onder de liberalen. "Dat was een scharnierpunt voor de partij", aldus Nijpels die in kamp-Rutte zat.

Verdonk kreeg uiteindelijk 46 procent van de stemmen, tegen de 51 voor Rutte. Een narrow escape volgens Nijpels: "Verdonk was compleet ongeschikt. Ze heeft als minister van Vreemdelingenzaken zoveel fouten gemaakt, bijvoorbeeld de affaire rond Hirsi-Ali."

Nijpels voorzag bij wint van Verdonk een crisis binnen de partij en zou hij twijfelen over zijn lidmaatschap. "Uiteindelijk besloot ik als Verdonk zou winnen juist wél lid te blijven. Om vervolgens harde campagne tegen haar te kunnen voeren."

Aan het einde van het verhaal was dit voor Nijpels niet nodig; Rutte zit sinds die partij-verkiezingen in het VVD zadel. Verdonk werd een jaar na de interne verkiezingen door Rutte uit de fractie gezet nadat de oud-minister herhaaldelijk kritiek op hem en de partij bleef uiten.

'Relatief weinig discussie'

Drie jaar later werd Rutte premier en sinds dit jaar zelfs de langst zittende in de geschiedenis. Daarnaast is hij onderweg om ook de langst zittende VVD-leider te worden, een record die nu nog bij oprichter Oud ligt.

Maar is er na zo’n lang Rutte-tijdperk nog wel genoeg inspraak in de partij? Nijpels is daar kritisch over: "Ik vind dat er binnen de VVD relatief weinig gediscussieerd wordt. Terwijl dat juist de kern van een liberale partij is. Ik hoop dan ook dat er binnen de VVD gewoon meer van mening verschilt gaat worden."