In de zwaarbeveiligde tbs-kliniek: 'Pas als hij stil is, dan wordt hij gevaarlijk'

Hoe je loopt, waar je zit, hoe je je handen houdt: sociotherapeut Boudewijn (naam bij de redactie bekend) houdt overal rekening mee wanneer hij werkt met extreem vluchtgevaarlijke patiënten die impuls-agressief gedrag vertonen. Hij werkt in een zwaarbeveiligde tbs-kliniek in Rotterdam en podcastmaker Tom Veldhuijzen zat als het ware aan hem vastgeplakt. "Ik heb hem geen moment uit het oog verloren."

Onvoorspelbaar

Sommige patiënten zijn zo onvoorspelbaar dat de journalist er nog geen armlengte in de buurt kwam. Toch heeft hij heel wat patiënten en medewerkers kunnen spreken. "Wat ik heel heftig vond is hoe snel de situatie kan omslaan", zegt Veldhuijzen. "Eerst spreek ik iemand die zegt dat hij nog wel tot tien kan tellen. Een kwartier later slaat hij zijn deur er bijna uit."

Het duurt lang voordat de medewerkers de patiënten echt goed leren kennen en de risico's kunnen inschatten. "Iemand scheldt je helemaal de huid vol, maar dan vertelde Boudewijn: pas als hij stil wordt, je negeert en naar zijn kamer gaat: dan wordt hij pas echt gevaarlijk."

Wat is haalbaar

Schelden, bedreiging, met ontlasting gooien en in een uitzonderlijk geval zelfs een gijzeling: als medewerker heeft Boudewijn het allemaal meegemaakt. Toch heeft hij de mooiste baan van Nederland, vindt hij zelf. "Ik vind het mooi om in een tamelijk uitzichtloze situatie, want dat is tbs vaak, te kijken naar wat toch haalbaar is in iemands leven."

Voor sommigen is dat zoiets kleins als 30 minuten buiten lopen onder begeleiding van vier medewerkers of zelf kiezen welke broek je aandoet. "Soms voel ik me vader en moeder tegelijk", zegt Boudewijn.

Tbs-systeem

Journalist Veldhuijzen maakt eerder al twee series over tbs en het tbs-systeem. "Het is een hele diverse wereld. Ik was op een speciale afdeling voor vrouwen en in Utrecht heb je meerdere afdelingen voor zedenplegers. Dat zijn hele heftige afdelingen waar ik gefascineerd door raakte."

Hoewel Boudewijn niet de illusie heeft dat iedere tbs’er terug de maatschappij in kan, vindt hij het mooi om toch aan de persoonlijke groei van de patiënten te werken. Het werk is zwaar en zeker na de gijzeling op zijn afdeling, voelde hij ook welke impact het had om hem en zijn gezin. "Het is de mooiste baan van Nederland, maar ook ik kan dit niet tot mijn pensioen doen."

Na bijna alle facetten van het tbs-wezen te hebben gezien, krijgt Veldhuijzen vaak de vraag of het systeem volgens hem deugt. "Het zijn altijd psychiatrische patiënten die verschrikkelijke dingen hebben gedaan en die bied je behandeling. Je kunt mensen na de gevangenisstraf ook niet zomaar op straat zetten, dan gaat het nog vaker mis. Het is daarom het beste wat we hebben."