Het schrijnende voorbeeld van de lange wachtlijsten voor tbs-klinieken

Jesse is het langst van iedereen in Nederland aan het wachten op een behandeling. Zijn complexe problematiek vraagt om een specifieke tbs-kliniek. Doordat twee anderen voorrang hebben op de wachtlijst, staat hij niet eens bovenaan. Zijn advocaat spande een kort geding aan om hem tóch zo snel mogelijk de tbs-kliniek in te krijgen, maar zonder succes. Ondertussen wacht hij af in de gevangenis – een plek die zijn psychische problemen niet ten goede komt. Zijn vader Frans maakt zich grote zorgen: "Mijn vrouw en ik vragen ons echt af of een tbs-behandeling nu überhaupt nog gaat werken."

Alternatieven

Zijn er dan geen andere mogelijkheden voor Jesse? Volgens advocaat Lieftink is het gebrek aan capaciteit een enorm probleem. In tien jaar tijd is het aantal mensen dat tbs opgelegd kreeg verdubbeld. In principe een goede zaak "alleen de capaciteit groeide niet mee", vertelt Lieftink. De politiek grijpt vooralsnog niet in. "Je ziet dat de rechters juist andersom denken." Rechters blijven evenveel mensen tbs opleggen en hopen dat staatssecretaris Coenradie wakker wordt geschud. Maar in de tussentijd is Jesse – en met hem vele anderen – daar de dupe van.

Sneller naar een tbs-kliniek kan dus niet. Is er geen behandeling mogelijk vanuit de gevangenis? "Ja dat gebeurt al, dat heet een prepassantenafdeling", legt Lieftink ons uit. Op dit moment is dat één afdeling in de gevangenis in Vught waar 18 mensen een voorbehandeling krijgen. Beperkt plek dus en het is ook niet de afdeling waar Jesse zit. Lieftink pleit ervoor dat deze afdeling wordt uitgebreid. Zo'n traject kan volgens hem ook geïmplementeerd worden in andere psychiatrische afdelingen van gevangenissen. "Dat zou een oplossing kunnen zijn voor het probleem."

"In het geval van Jesse heeft de rechter ook overwogen om hem te plaatsen in een ggz-kliniek. Maar ook daar zijn wachtlijsten en ook daar kon hij niet geplaatst worden", vertelt advocaat Lieftink. Frans denkt dat andere zorg hem wel zou kunnen helpen. "Ik heb het gevoel dat Jesse meer baat zou hebben bij goede begeleiding", vertelt hij.

De gevangenis alleen is in ieder geval geen goede oplossing voor hem. Met medicatie wordt hij nu rustig gehouden. "Wij hebben Jesse zien veranderen van een vrolijke, opgewekte jongen naar iemand die compleet veranderd is", vertelt de vader van Jesse. "Jesse is een jongen die vooral veiligheid, bescherming, structuur en voorspelbaarheid nodig heeft. Al die vier dingen ontbreken in de gevangenis." Het effect is groot op Jesse, maar ook op zijn ouders die nu met een enorm schuldgevoel leven. Ze deden aangifte om hem te helpen: "Hadden we dat maar nooit gedaan."

Hoop

Zelfs een termijn waarop Jesse hulp kan krijgen, ontbreekt. Terwijl die hoop nu zo evident is voor hem en zijn ouders. "Ik zie nu bij hem dat de moed hem in de schoenen begint te zakken. Vorige week belde hij mij en vroeg hij: 'papa komt het ooit nog goed met mij? Ik ben bang dat ik jou nooit meer zie'", vertelt Frans. Hij is bang dat zijn tijd in de gevangenis hem zo erg heeft geschaad, dat hij straks nooit meer uit de tbs-kliniek komt.

De uitzichtloze en schrijnende situatie van Jesse en is illustrerend voor het grotere probleem. Door in hoger beroep te gaan hoopt Lieftink dat er toch wat aan deze situatie verandert. Het grijpt hem zichtbaar aan: "Ik vind het echt bizar dat je zo met mensen omgaat." Tegelijkertijd ziet hij dat tbs wel degelijk positieve effecten heeft: "Het is zo belangrijk om te benadrukken dat tbs een uniek systeem is in Nederland. Maar dat systeem brokkelt nu af doordat die wachtlijsten er zijn."

Het systeem is onrechtvaardig, benadrukken zowel Frans als Jan-Jesse Lieftink. Maar tbs kan wel, op de juiste manier, iets positiefs toebrengen aan de samenleving. "Tbs is zo ongelooflijk belangrijk voor deze samenleving. De samenleving wordt er echt een stuk veiliger van", zegt Lieftink. En zelfs Frans onderschrijft dat hij gelooft in het nut van tbs. Al zit zijn vertrouwen in de huidige situatie hem in wat anders: "Ik geloof in Jesse".