Wat is angst en is die om te buigen tot iets positiefs?

Iedereen kent angsten. Bijna een op de vijf Nederlanders kampt op enig moment in zijn leven met een angststoornis. Sinds de coronacrisis is het aantal angstklachten onder bevolking ook nog eens flink toegenomen. Reden voor Daan Heerma van Voss en Remy van den Brand om in een vijfdelige podcastserie met wetenschappers en angstigen te onderzoeken wat het fenomeen is.

Wat is angst?

Van jongs af aan is Daan Heerma zelf ook geplaagd door angsten. Hij heeft last van paniekaanvallen en langdurige periodes van angstigheid, soms ook gecombineerd met depressie. ''Het is een gevoel dat er elk moment iets kan gebeuren'', vertelt de schrijver. ''Angst is een stemming die gepaard gaat met het fysiek gevoel van onbehagen, die te maken heeft met de toekomst zonder dat je 'm kunt vastgrijpen. Vooral als ik veel stress of tegenslagen heb. Dan drukt het angstgevoel al het andere weg. Dat kan een gesprekje op straat zijn waar ik eindeloos over nadenk; of ik iets verkeerd heb gezegd. En voor je het weet heb je een soort parallelle werkelijkheid gecreëerd.''

Gelukkig speelt angst een steeds kleiner rol in zijn leven, vertelt Daan Heerma. ''Zeker ook door mijn boek De bange mens dat onlangs is verschenen. Maar het is iets dat altijd kan terugkomen. Dan ben ik meer dan de gemiddelde mens bezig met het zoeken naar veiligheid en naar mensen die te vertrouwen zijn. Maar deze podcast gaat niet alleen over mij. Ik ben een goede reisleider, omdat ik precies weet wat het is.''

Samenleving steeds angstiger

Veel mensen in de Westerse wereld, waaronder ook Nederland, hebben steeds meer last van angst, ziet Daan Heerma. ''Daarom stel ik de vraag: is die angst van mij of toebehoort het aan een collectieve gebeurtenis? Ik zie dat we hele hoge verwachtingen van onszelf hebben, maar niet goed leren omgaan met tegenslag. Vroeger gingen we anders om met angsten, we leefden meer in groepen. Dat hebben we niet meer. Tegenwoordig worden we min of meer gedwongen om onszelf te vergelijken met anderen.''

De coronacrisis en de verslechterde Westerse economie, maken het volgens Daan Heerma er niet gemakkelijker op. ''Er zijn minder kansen op banen of het vinden van huizen. Alles bij elkaar opgeteld, maakt het dat we angstiger zijn geworden als samenleving.''

Positieve kanten

Hoe vervelend angst ook klinkt, toch zijn er ook positieve kanten aan verbonden, stelt Daan Heerma. ''Angst is een uiting van gevoeligheid. Die gevoeligheid heeft ook goede kanten. Je leert jezelf verplaatsen in anderen. Het kan je ook leren aanjagen om je werk te doen. Maar dat is allemaal zolang die angst hanteerbaar blijft.''

Het podcast-only programma DOCS

Iedere week brengt DOCS persoonlijke, indringende documentaires over zeer uiteenlopende onderwerpen. Soms actueel, soms tijdloos, altijd bijzonder. De documentaires van DOCS zijn te horen op NPO Luister, in je favoriete podcastapp, of via de website of app van NPO Radio 1.