Een heel hoge gunfactor

De destijds in Amsterdam wonende tijdrijdster liet optekenen dat ze nog nooit zo goed gereden had. Let wel, dat is dus acht jaar geleden. Toen had nog nooit iemand van Wopke Hoekstra gehoord, toen overleed Nelson Mandela en toen schoot Arjen Robben die beroemde bal erin voor Bayern. En?

En Ellen van Dijk (voluit Eleonora Maria) was de gast in het NOS-avondprogramma De Avondetappe dat die avond uit het kleine Bretonse vissersdorpje Cancale kwam.

Naast een loods waar kisten en kratten met mosselen klaarstonden voor verzending door heel Frankrijk, kwam ze aanlopen. Samen met de andere gast van de avond, Herman Ram van de Nederlandse dopingautoriteit. Ze was moe en dat was zichtbaar, maar een kans om eens te vertellen wie ze was, wat ze deed en hoe zij in het wielrennen van die dagen stond, liet ze zich niet ontgaan.

Eerlijk en nuchter

Acht jaar later herinner ik me nog heel goed hoe de gehele crew van het programma, zo’n man/vrouw of 22, viel voor de ontwapenende eerlijk- en nuchterheid van de toen 26-jarige sportvrouw, die weliswaar licht gespannen was ('Dit doe ik ook niet iedere dag'), maar die onversneden direct antwoordde en van zichzelf een beeld creëerde waar iedereen meteen voor viel: een pure sportvrouw, gedreven en gericht bezig.

Als ze iets in haar hoofd had zitten, zat het daar niet voor niets.

Ik weet ook nog, hoe ze, een uurtje voor het begin van de uitzending mij en de andere redactiemensen nog even opfriste, hoewel dat wellicht niet haar bedoeling was. Ze memoreerde dat ze goed kon schaatsen, zei dat ze tegen de kernploeg had aangezeten, dat ze geturnd had en ik meen dat ze ook nog volleybal gespeeld had. Daarna was pas de fiets gekomen.

En, als een soort van verklaring van 'ik doe er ook nog andere dingen bij in het leven' liet ze zich ontvallen dat ze bewegingswetenschappen aan de VU had gedaan of gedaan had. Ze had haar bachelors in ieder geval gehaald en richtte zich nu maar eens voor een tijdje op het wielrennen.

Net wel of net niet

Het leuke van haar aanwezigheid was wel dat ze deze feiten moeiteloos verstopte in een rustige vertelling over wat haar eigenlijk bezighield in deze woelige wereld waar ze van training naar prestatie en van 'net niet' naar 'net wel' heen en weer bewoog. Ja, ze vond het topsportleven hartstikke boeiend, maar het vroeg wel wat van een mens, ook van haar.

Waar ze stond? Ze zei het niet met grote woorden, maar ze probeerde naar de top te komen.

Ze vertelde toen dat ze als voorbereiding op het wereldkampioenschap tijdrijden speciaal naar Italië reisde om er (let wel) in de heel vroege ochtend, om vijf uur of half zes in de ochtend de weg voor zich alleen te hebben.

8 jaar lang

Een maandje na haar verschijnen in De Avondetappe werd ze wereldkampioene. Ze reed in Toscane opmerkelijk goed de bochten. Het bleek dat ze die alle op video had gezet als leerstof.

Zo’n sportvrouw dus, die in december van 2013 al Sportvrouw van het jaar in ons land werd (wie herinnert zich dat nu nog?) en toen eigenlijk pas aan het begin van een oogstrelende loopbaan begon.

Toen, op die juli-avond in Cancale, in die zilte avondlucht aan de zee, won ze eenieders sympathie door aardig, bescheiden en toch ook uitgesproken en licht gespannen te zijn. Om kort te gaan (en dan stop ik met complimenten) toen op die avond verdiende ze zich de hoge gunwaarde die ze acht jaar lang heeft kunnen vasthouden.

Grote Drie

We nemen een sprong van jaren waarin ze veel won, nog weleens iets brak, waarin ze titels verdiende en 'net niet' ook nog weleens voorkwam. In die jaren ging ze langs vijf wielerploegen en ontelbare goede uitslagen, maar…op een of andere manier werd ze niet of slechts heel zelden genoemd bij de Grote Drie.

Eerst hadden we in Nederland Wim Kan, Wim Sonnveld en Toon Hermans en daarna kregen we Marianne Vos-Annemiek van Vleuten en Anna van der Breggen.

Ellen hoorde daar, in de wielervolksmond, (nog) niet bij. Een rol als die van Seth Gaaikema, stel ik me voor.

Opnieuw wereldkampioen

Afgelopen week werd ze wéér wereldkampioene tijdrijden. Fraai en met overtuiging, net zoals de Europese titel op de weg, kort tevoren, dat was.

Het is opvallend dat een zichzelf goed verzorgende vrouw zo lang aan de top van het mondiale wielrennen kan blijven zonder ernstige geestelijke of lichamelijke hiaten in haar loopbaan te ontmoeten.

Ja, valpartijen, een kapotte heup, sleutelbeenbreuk, nog meer valpartijen, maar steeds weer herstelde ze en kwam ze terug. Met een lach.

De fraaiste beelden van haar laatste kampioenschap kwamen pas na haar rit.

Ze moest op de 'hotseat' plaatsnemen.

Voor mensen die dit verschijnsel nog nooit gezien hebben…dat is een ietwat opvallende stoel die bij tijdritten naast de finish gezet wordt en waarop diegene die de snelste tijd gereden heeft direct na haar of zijn race op MOET gaan zitten. Die directieven komen van bobo’s en zijn bepaald niet bedacht door de sporters zelf.

Als je pech hebt en je hebt goed gereden, zit je heel lang niets te doen op die vervelende stoel en toont de televisie eens in de zoveel minuten jouw gezicht en expressies.. Soms krijg je een flesje water aangeboden, maar voor de rest is het een typisch voorbeeld van zonde-tijd.

Voor Ellen van Dijk ging het net zo. De spanning werd opgebouwd toen twee haar in principe nog bedreigende rensters Van Dijks tijd gingen benaderen: de Zwitserse Marlen Reusser en

Annemiek van der Vleuten.

Het kwam niet zo ver. Ellen van Dijk hield resp. 10 en 24 seconden over voor haar nieuwe wereldtitel, acht jaar na Toscane.

Geen toneel

Wat we zagen? Spanning, maar geen toneelspel. Ze wilde eerst geen contact met de camera, ze schoof op haar stoel, zuchtte eens diep en nog eens dieper, ze keek van het beeld weg en weer in het beeld terug, ze haalde een hand door haar haar, zuchtte, lachte heel even en ging weer verzitten. Hoe lang moest dit nog duren? Zucht, spanning…Mooie televisie.

Als toeschouwer voelde je nu bijna wat zij voelde…Is het genoeg? Heb ik hier niet al die tijd voor aap gezeten en word ik op het laatste moment toch van deze kolere stoel gereden?

Neen, ze mocht blijven zitten, sloeg haar handen voor haar gezicht, haalde diep adem en genoot, trilde, huilde even, veegde de tranen snel weg , probeerde te lachen… ze had weer gewonnen. Ze was weer de beste.

Allerbeste

Iemand mooi hard zien fietsen is vaak een genoegen. Iemand op die stoel aan te moeten zien…neen, dat is geen echt genoegen, maar het werd het wel toen de uitkomst in haar voordeel uitviel. Zij was de allerbeste tijdrijdster van de wereld.

Tijdrijden is simpel: jij en je fiets en zo hard mogelijk rijden. Het vraagt enorme training, concentratie en bevlogenheid. Het is een uiterst moeilijk onderdeel van de wielersport, dat om precisie en zelfbeheersing en zelfkennis vraagt.

En dat alles kon zij aan den dag leggen. De (bijna) perfecte race dus. Want dat leerde ik in 2013 van haar: je rijdt nooit helemaal perfect. Er is altijd wel een ietwat mislukt bochtje of een plots opduikend gevoel van vermoeidheid, waarna je snel gaat verzitten en je tracht de boel dan geestelijk heel te houden.

Als je inderdaad die hoge gunfactor hebt, zoals ik die haar toebedacht had sinds 2013, dan is het logisch dat velen knikten toen ze hoorden dat Ellen van Dijk wereldkampioene tijdrijden was geworden.

Acht jaar geleden deed ze dat ook. Toen zat Mark Rutte pas drie jaar in zijn torentje en wist niemand in ons land hoe lang we nog met hem door moesten. Playstation 4 kwam op de markt en Bohemian Rhapsody van Queen stond eerste in de Top 2000. Hoge gunfactoren dus.

Zoals Ellen van Dijk toen ook al voor zichzelf uitrolde. Door tamelijk gewoon en nuchter te blijven en een weloverwogen keuze voor een belangrijk deel van haar leven te maken. Ze wilde graag een goed presterende sportvrouw worden, blijven en zijn.

En dat is dus gelukt.