'Migranten verdienen een beter lot dan een zeemansgraf'

Vorige week woensdagmiddag om 14:00 zonk er een opblaasboot, vijftien kilometer verwijderd van de Franse kust. De opblaasboot, bestemd voor rustige meren en rivieren, kan maximaal zes personen vervoeren. In plaats van zes waren er vijftig vluchtelingen aan boord. Irakezen en Iraanse Koerden, gewend aan het leven in de bergen en woestijnen, zaten nu op zee. De zee was kalm, het weer rustig maar ijskoud. Slechts twee van hen zouden de ontberingen overleven.

Het Kanaal is een van de meeste gevaarlijke zeestraten ter wereld. Het smalste gedeelte heet het Nauw van Calais. De afstand tussen Calais en Dover telt slechts 34 kilometer. Het Kanaal is gemiddeld ongeveer 60 meter diep, met een maximale diepte van 120 meter. Het zeewater van de Zuidelijke Noordzee wordt door deze zee-engte geperst naar de Atlantische Oceaan en vice versa. Bij stijgend water staat de stroming van west naar oost en in omgekeerde richting wanneer het waterniveau daalt. Het Kanaal behoort ook nog eens tot de drukst bevaren zeeroutes in de wereld.

De Franse kustwacht vermoedt dat de rubberboot is overvaren door een vrachtboot. Zevenentwintig lichamen werden uit de zee opgepikt. Zeventien mannen, zeven vrouwen, waarvan er een zwanger was, en drie tieners. Twee mannen konden gered worden. Minstens twintig andere vluchtelingen zijn dus eveneens verdronken. Dit was de grootste ramp sinds de Calais migranten in 2018 besloten om met kleine boten te trachten het Verenigd Koninkrijk te bereiken.

Het verhaal van de Calais-migranten begint echter veel eerder dan in 2018. De Britse journalist John Lichfield volgt hen al 24 jaar en publiceerde op de website Unherd.com een doorwrocht artikel waar ik veel gegevens aan heb ontleend.

In de vroege jaren negentig waren het vooral Bosniërs die de oorlog in Joegoslavië ontvluchten. Zij werden opgevolgd door vluchtelingen uit andere oorlogen of crisisgebieden zoals Irakezen, Koerden, Pakistanen, Afghanen, Eritreeërs, Syriërs en Somaliërs. Zij hadden meestal heel goede redenen om voor hun leven te vrezen als zij in hun vaderland zouden blijven. Alleen de meest welvarenden onder hen konden de mensensmokkelaars betalen.

In het begin hoefden de vluchtelingen nog niet de gevaarlijke route over zee te kiezen. Zij slaagden erin om gaten te vinden in de beveiliging van de Kanaaltunnel en van de haven in Calais. Vluchtelingen probeerden op vrachtwagens te klimmen en zich daar zo goed en kwaad als het kon te verbergen. Toen alle gaten werden gedicht bleef niets anders over dan de gevaarlijke zeeroute met alle dodelijke gevolgen van dien.

'This is on you, Macron'

Boris Johnson en de Britse tabloids doen er alles aan om de schuld van de verdrinking bij de Fransen te leggen. De Franse politie is volgens hen te laks in het opsporen van de rubberboten die de zee opgaan. De MailOnline kopte onlangs: 'This is on you, Macron'. Deze beschuldiging is waarschijnlijk niet geheel terecht. Om dit te begrijpen moeten we nog eens goed analyseren wat er de laatste decennia precies is gebeurd.

In 2003 ondertekende de Franse president Jacques Chirac en de Britse premier Tony Blair een verdrag in het Franse stadje Le Touquet ten zuiden van Calais. Met dit verdrag werd de zuidoostelijke Britse grens feitelijk verplaatst naar Frankrijk. Britse Paspoortcontrole werd immers naar de Franse kant van het Kanaal verplaatst. Frankrijk kreeg geld van het Verenigd Koninkrijk om illegale immigratie tegen te gaan. Parijs deed er van alles aan om te voorkomen dat verstekelingen zich verborgen in vrachtwagens en treinen. Het gevolg was dat minder vluchtelingen Brits grondgebied konden bereiken. Volgens internationaal recht konden zij die daar niet in slaagden dus ook geen asiel aanvragen in het Verenigd Koninkrijk.

Dit Verdrag reduceerde het aantal migranten dat het VK kon bereiken aanzienlijk. Voor Le Touquet in 2002 bereikten 80.000 migranten het Britse eiland. In 2010 waren dat er nog maar 18.000. In 2020 toen de zeeroute werd gekozen steeg het tot 29.000. Als Boris Johnson nu de Fransen verwijt te weinig op te treden tegen de migranten die het VK willen bereiken wordt dat door deze historische achtergrond en de cijfers gelogenstraft.

Brexitspanningen

Toch blijven de Britten de beschuldiging herhalen. Zij denken dat de Fransen door Brexit niet meer bereid zijn om voor de Britten de kastanjes uit het vuur te halen en dus de instroom te beperken. Zij vinden het vreemd dat de Fransen niet in staat zijn om rubberboten met 50 man tegen te houden op het strand nabij Duinkerken. Zij zijn bovendien niet bereid om te geloven dat het hier wel om vluchtelingen gaat. Veel Britten vragen zich namelijk af waarom mensen die vluchten voor oorlog en ellende geen asiel aanvragen in Frankrijk.

Nu valt het niet uit te sluiten dat de Fransen door de Brexitspanningen misschien minder bereid zijn om de Britten ter wille te zijn. Men dient echter niet te vergeten dat er ook al in de periode voor Brexit problemen waren tussen de Britten en Fransen op dit gebied. In 2002 werd het vluchtelingenkamp Sangatte gesloten. In 2009 de 'Jungle'. In 2014 het zogenaamde 'Jungle II'. Allemaal gebeurtenissen die voor Brexit plaatsvonden.

Het kan ook zijn dat de Fransen door de oplopende spanningen lakser geworden zijn. De Fransen zijn echter nog steeds bereid om alle andere veel veiliger illegale vluchtroutes af te sluiten. Bovendien worstelen zij met een kustlijn van 100 kilometer die lastig is om te surveilleren. Het is nog een wonder dat de Fransen erin slagen om 60 procent van de vluchtpogingen te stoppen. De Britten hebben deze zomer een additionele 54 miljoen beloofd maar tot nu toe hebben zij nog maar 20 miljoen overgemaakt. Het kost de Fransen nu al 120 miljoen per jaar om de 'Britse' grens te bewaken in Frankrijk en Westminster betaalt daar slechts een vijfde van.

Als je naar de cijfers kijkt, lijkt het er niet op dat de Fransen vluchtelingen oogluikend toestaan om naar het VK te gaan. In 2020 kreeg Frankrijk 80.000 asielaanvragen te verwerken, de EU als geheel 416.000. Het VK slechts 29.000. De meeste mensen die illegaal Frankrijk binnenkomen spreken (een beetje) Frans en hebben in het land familie of kennissen wonen. Zij willen gewoon in Frankrijk blijven.

Slechts een minderheid van de Calais-migranten komen naar Frankrijk omdat zij naar het VK willen reizen. Slechts een kleine minderheid van deze minderheid zijn mensen waarvan hun asielaanvraag in andere EU-landen is geweigerd. Als de vluchtelingenkampen door de Fransen worden afgebroken krijgen de bewoners de gelegenheid om een asielaanvraag in Frankrijk te doen. Slechts een handvol bewoners doet dat.

El Dorado

Waarom zijn zij zo gebrand om naar het VK te gaan? Zij spreken een beetje Engels of hebben connecties in het VK of zij denken dat het Albion een El Dorado is voor migranten die geen identiteitspapieren bezitten.

Boris Johnson stelt nu voor dat Britse politieagenten op de Franse stranden gaan surveilleren. Frankrijk wijst dat voorstel natuurlijk af. Het VK zou kunnen aanbieden om een deel van de asielaanvragen in Frankrijk af te handelen maar dat wil Boris niet. De Fransen zouden de stranden nog beter kunnen surveilleren maar dat is zoals gezegd geen eenvoudige aangelegenheid.

Het probleem in Calais kan niet in Calais worden opgelost. Het is een mondiaal fenomeen, product van oorlog en ander menselijk ongeluk. De EU kan de grenzen afsluiten maar er zullen altijd migranten doorheen komen. In de geschiedenis trekken er altijd mensen uit arme gebieden naar welvarender oorden.

Boris doet er overigens wel verstandig aan om een toontje lager te gaan zitten. Er is een aanzwellend koor van stemmen in Frankrijk die Le Touquet gewoon willen opzeggen en de migranten dus vrije doorgang willen verlenen naar het VK. De kampen zouden dan verplaatsen van Frankrijk naar Dover en Folkestone. Daar zitten Boris en de MailOnline vermoedelijk niet op te wachten. Dit zou Frankrijk natuurlijk ook in de problemen brengen omdat er nog meer migranten zich zullen aandienen maar die vallen in het niet bij de Britse taferelen op de eigen kust.

Boris Johnson houdt van blufpoker nu opereert hij wel heel onbesuisd. Intellectuelen in Frankrijk schrijven de kolommen in Le Monde vol dat Frankrijk het VK meehelpt om het internationaal recht te omzeilen. Indien de migranten immers het Britse grondgebied niet kunnen bereiken kunnen zij geen asielaanvraag doen. Ook presidentskandidaten verwijzen hiernaar in hun toespraken. Als er nog meer migranten verdrinken zal de druk op de Fransen om Le Touquet op te zeggen nog verder toenemen.

Één ding is duidelijk. Boris' politiek van vertrouwen op de Fransen dat zij migranten zullen tegenhouden en hen tegelijkertijd te beledigen, heeft zijn langste tijd gehad.