De oplossing voor de 'beeldenstorm' is er allang

Ruziënd staan de flanken van conservatief en progressief Nederland tegen over elkaar. Ze vliegen elkaar in de haren over de vraag of er een buste van Johan Maurits in de foyer van het Mauritshuis moet staan en of de J.P. Coenschool wel een fijne naam is voor een basisschool. Een verbazende herhaling van zetten, zeker als je bedenkt dat er allang een prima oplossing bestaat voor dit soort kwesties.

Opvallend is dat het debat oplaait naar aanleiding van het Mauritshuis. Het op negen na populairste museum van Nederland heeft de buste van haar naamgever weggehaald. Het ding stond in de foyer en is daar al vijf maanden niet gezien, in plaats daarvan is zaal 13 aan Johan gewijd. Pas als het NRC twee weken terug schrijft dat de verdwijnen van het beeld deel was van “een groter bewustwordingsproces over het slavernij verleden” breekt de pleuris uit.

Moord en brand

Uit conservatieve hoek wordt moord en brand geschreeuwd. De Telegraaf gaat vol op het orgel en sites als Jalta, GeenStijl en The Post Online slaan op tilt. Er zou sprake zijn van een ‘beeldenstorm.’ Met de raadsverkiezingen voor de deur kan de politiek niet achterblijven. VVD-Kamerlid Antoinette Laan vertelt dat volgens haar een “totaal verkeerde beweging gaande” is. We zouden de “Amerikaanse trend tot overgevoeligheid” importeren.

PVV-er Bosma doet daar nog een schepje bovenop en noemt het een “politiek correcte beeldenstorm zonder eind tegen onze geschiedenis en onze cultuur.” Als bekend wordt dat de J.P. Coenschool in Amsterdam een andere naam wil, vanwege besmette geschiedenis van Coen, is dat olie op het vuur.

Campagnetijd

Wanneer Mark Rutte in Met het Oog op Morgen stelling neemt, is voor mij duidelijk dat de campagne voor 21 maart begonnen is. Buma bevestigt dat vermoeden in het Algemeen Dagblad. Hij verwacht dat de campagne over identiteit en historie zullen gaan en niet over economische groei. Opvallende thema’s voor lokale verkiezingen, maar dat doet er niet toe. De CDA-leider levert zelf ook een bijdrage aan het debat. Hij is tegen de busteverwijdering, voor de Coentunnel en heeft het over een grachtengordel discussie.

De VVD kan niet achterblijven en haalt dinsdag Dijkhoff van stal. De fractievoorzitter laat aan tafel bij Eva Jinek zien dat hij een voormalig universitair docent retorica is. Alle debattrucjes worden uit de kast gehaald -terugkijktip. Hij vindt de discussie weinig oplossingsgericht, weinig mensen zouden zich er druk over maken en eigenlijk is het hele debat onzinnig omdat het midden ontbreekt. En passant zet hij de voorstanders van de busteverwijdering neer als beroepsmekkeraars en tipt hen om toch vooral wat minder gekwetst te zijn. Daarmee lijkt de kous af.

Oplossing

Eigenlijk is dat best jammer. Op deze manier komen we natuurlijk niet verder. De discussie van nu is zo vooral een reprise van die uit 2016. Ook toen maakten we ons ook al druk over dit soort vragen. De Wereld Draait Door stond op bevrijdingsdag stil bij dubieuze beelden in Amsterdam en DENK pleitte toen al voor het hernamen van bijvoorbeeld de Coentunnel. Sindsdien zijn we blijkbaar geen meter opgeschoten.

Toch kan het anders. Antoinette Laan heeft namelijk gelijk. Deze discussie komt inderdaad uit de Verenigde Staten overwaaien. De argumenten die over en weer gebruikt worden komen overeen met wat je hier hoort. Daar zouden we ook iets van kunnen leren. Bijvoorbeeld door naar de universiteit Yale te kijken.

Calhoun

Daar zaten ze in 2016 met het Calhoun College in de maag. Een belangrijk gebouw op de campus was genoemd naar pro-slavernij politicus en voormalig vice-president John Calhoun. Een groep studenten wilde daarom een andere naam voor het gebouw. Tegenstanders vonden een naamswijziging geschiedsvervalsing en wezen op het gevaar van een glijdende schaal. Immers, welk historische figuur heeft wel een brandschoon verleden?

Wat doe je dan als topuniversiteit? Dan vraag je de beste professoren en studenten om met een oplossing te komen. Historici, ethici, rechters en bestuurders staken de koppen bij elkaar. Resultaat? Een hernamings richtlijn. Met een paar principes is simpel vast te stellen of een naam verandert dient te worden of niet. Een redelijk document waar voor- en tegenstanders mee uit de voeten kunnen.

De basis is zo simpel dat iedereen het kan bedenken. Het lijkt mij een goed idee het wiel niet nog eens uit te willen vinden en die richtlijn hier in Nederland ook toe te passen. Desnoods laten we een commissie van wijzen er nog eens extra overheen gaan. Soms zijn er namelijk ook voor vastgelopen discussies simpele antwoorden te bedenken.

David van der Wilde is politiek redacteur voor De Nieuws BV

De Yale-richtlijn:
De grondhouding rond het hernamen van een gebouw op basis van de waarden die geassocieerd zijn met de naam is negatief. Een hernaming dient enkel onder exceptionele omstandigheden overwogen te worden.
-De negatieve grondhouding is op zijn sterkst als het gebouw is vernoemd naar iemand wegens diens bijzondere verdiensten voor de universiteit.

De principes die overwogen dienen te worden:
-Is het voornaamste principe waar de naamgever voor herinnerd wordt fundamenteel in tegenspraak met de missie van de universiteit?
-Stond dat principe al ter discussie in de plaats en tijdsperiode van de naamgever?
-Heeft de universiteit, op het moment van vernoemen, die eer toegekend naar aanleiding van een principe dat fundamenteel tegen de missie van de universiteit indruist?
-Heeft het gebouw een substantiële rol in vormen van een gemeenschap op de universiteit?

Pas als meerdere punten in de richtlijn op herneming wijzen kan een hernaming overwogen worden. Als andere punten in de richtlijn de negatieve kanten uitbalanceren kan van hernaming worden afgezien.