Boris Johnson is geen Churchill

De rol van een staatsman kan dus beslissend zijn voor de gang van de wereldgeschiedenis. Johnson heeft dan ook grote bewondering voor Churchill zijn moed. Alles wat hij propageert brengt hij in verband met het gedachtegoed van Churchill. Hij claimt zelfs dat de oude sigaren rokende Winston, als hij het eeuwige leven zou hebben gehad, een groot voorstander zou zijn geweest van de Brexit. Dit is een fraai voorbeeld van geschiedvervalsing.

Johnson erkent dat Churchill na de Tweede Wereldoorlog de mening was toegedaan dat Europa zich moest verenigen om de Russische beer af te schrikken, maar dat het Verenigd Koninkrijk zich afzijdig moest houden van Europese projecten. Hier klopt werkelijk niets van.

Churchill heeft immers wel degelijk een cruciale rol gespeeld bij de Europese eenwording. Tot zijn grote teleurstelling verloor de moedige oorlogspremier in 1945 de verkiezingen. Hij slaagde er echter in om met indrukwekkende redevoeringen invloed te blijven uit te oefenen op de wereldpolitiek.

Verenigde Staten van Europa

In zijn fameuze rede in Fulton in maart 1946 introduceerde hij als eerste het begrip ‘IJzeren Gordijn’. Die toespraak wordt door historici beschouwd als niets minder dan het begin van de Koude Oorlog.

Zes maanden later hield hij in Zürich een rede waarin hij onomwonden pleitte voor de stichting van de Verenigde Staten van Europa. Hij vond dat de aartsvijanden Frankrijk en Duitsland daarbij de leiding moesten nemen.

Boris Johnson kan er in zijn boek niet om heen dat Churchill in deze redevoering verklaarde dat Groot-Brittannië de Verenigde Staten van Europa voluit zou steunen. Hij haast zich echter om er aan toe te voegen dat het Verenigd Koninkrijk er zelf buiten zou blijven. Dat is feitelijk juist, maar Johnson verzuimt om erbij te vermelden dat het hier slechts een tactische zet betrof.

Churchill wilde wel degelijk dat zijn land onderdeel zou uitmaken van het Europese project, maar hij wilde de Sovjet-Unie niet voor het hoofd stoten. Hij hoopte dat als de Europese eenwording eenmaal een feit was, men officieel zowel de Russen als de Britten zou uitnodigen om toe te treden. Churchill anticipeerde dat Stalin dat aanbod zou weigeren, waarna Groot-Brittannië met een gerust hart lid zou kunnen worden van de Verenigde Staten van Europa.

Geschiedvervalsing

Johnson pleegt dus niets minder dan geschiedvervalsing. Het is tenenkrommend dat hij Churchill voor zijn anti-Europese karretje wil spannen. Churchill vond immers dat de Koude Oorlog juist Europa zou moeten aansporen om veel meer samen te werken. Hij was zelfs een voorstander van een federaal Europa, een concept waar Boris Johnson van gruwt.

In de huidige wereld waar Poetin de Krim verovert, Xi zichzelf voor het leven benoemt en Trump kiest voor ‘America First’ is Churchills pleidooi voor Europese samenwerking overtuigender dan ooit. Churchill moet zich in zijn graf omgedraaid hebben toen Boris zich voor Brexit uitsprak. Hoe kan Europa ooit grensoverschrijdende problemen als migratie, Poetins agressie, de opkomst van China en India, en Trumps isolationisme overwinnen zonder meer samenwerking? Boris Johnson geeft op die cruciale vraag geen antwoord.

Standpunt

Het is allemaal nog veel erger. Boris Johnson was lange tijd een overtuigd tegenstander van Brexit. Hij veranderde echter op het laatste moment van standpunt omdat hij een kans zag om Cameron en nu May op te volgen. Terwijl Churchill in het interbellum de moed had het impopulaire standpunt te verdedigen dat de opkomst van het Nazi regime de wereldvrede bedreigde kiest Boris Johnson voor Brexit, niet omdat hij er zelf in gelooft, maar omdat hij denkt dat hij daarmee premier kan worden.

Churchill werd premier omdat hij veel eerder dan zijn landgenoten inzag dat Hitler tegenwicht moest worden geboden. Als Boris straks misschien premier wordt is dat het gevolg van zijn pleidooi voor een ‘hard Brexit’ waarvan hij zelf als geen ander weet dat het zijn land in grote problemen brengt.

Winston was een man die geloofde in een goede zaak. Boris is een man die voor eigen politiek gewin bereid is om zijn land in grote problemen te brengen. Boris Johnson wil ons in zijn boek over Churchill doen geloven dat hij over dezelfde kwaliteiten als Winston beschikt. Het is een leugen. Boris Johnson is een opportunist die nog niet in de schaduw kan staan van de grote staatsman Winston Churchill.